Schuur en zolder blijken van onschatbare waarde, zeker als ze in elke uithoek wel een bijzonder item bewaren. Twee van de vier witte rieten stoelen zijn heel en te gebruiken. Wat afgebladderd en krakerig maar met een likje verf zijn ze zo weer de dametjes van weleer. In de grote gangkast ontdekte ik twee grote schapenvachten. Die waren al jaren buiten gebruik. Straks worden ze in de wasmachine gewassen, dan ogen ze weer als nieuw. Ook kunnen ze dienst doen om tere ouderdomsbilletjes te ontzien en, niet onbelangrijk, ze geven cachet aan de oude stoelen.

Het is nog wat fris, zo om half zes. De zon piept nog niet over de boomtoppen heen. Gisteren ontdekte ik de horfunctie van de luiken die je voor alle kamers naar beneden kan laten rollen. Als je ze net niet helemaal tot op de vensterbank sluit, behouden ze openingetjes, waardoor de frisse lucht vrijelijk doorkomt maar insecten niet. De ramen gaan naar binnen toe open, dus ideaal voor de nachten, die tot nu toe broei deelden, een landklimaat waardig. Dit was aanmerkelijk koeler. Minpuntje ervan zijn de blaffende honden en het grote verkeer dat langs dendert of de lading lost in de vroege ochtend.

De glasplaat uit de schuur was perfect. Het dekte de tafel half af en de vellen ongeprepareerd papier pasten er op alsof ze maatgemaakt was. Een voor een haalden we de rest van de schilderspullen naar de Datsja. Wat een weelde is het, zo’n relatief grote ruimte. Ruim werken en ruim zitten. De veranda is de uitwijkmogelijkheid om te overpeinzen, van de vogels en het bos te genieten of te lezen. Maar ze moest eerst bevrijd worden van een rookoven en een grote plastic tuinkist vol verpakkingsmateriaal. Daarnaast stond er een ‘tuin’kast op een totaal verkeerde plek. Aan de slag met het betere sjouwwerk en de bezem. Eerst werd er plek gemaakt in de schuur, waar loopruimte en een doorgang voor de grote grasmaaier moest blijven. Lief bemoeide zich daarmee, terwijl ik me bezighield met de feng shui-zijde van het verhaal.

Zo werkten we gestaag door tot in de vroege middag. Alles lukte wonderwel. De vloer van het terras kwam leeg, bevrijd van spinrag en dorre bladeren, aan de lantaarn kwam de lichtgroen-doorschijnende schelpenmobile uit Terschelling te hangen, nu waren de dochters dichtbij. Ze tingelde vredig het nieuwe bestaan in. Alle overtolligheid was geborgen, zo viel alles op de juiste plek tezamen.

In de plaatselijke super kochten we een waterkoker, wat lekkere hapjes en bier en wijn om de uitbreiding aan dit nieuwe bestaan te vieren. Kniertje, het meegebrachte bittertje uit Terschelling werd eveneens ingewijd. Zo was het thuisfront er ook een beetje bij. Alsof de voorzienigheid er mee speelde, belde dochterlief op dat moment. Tussen de groenteafdeling en de schappen met brood in hoorde ik even haar vertrouwde stem, beloofde terug te bellen, maar mijn vergeethoofd is niet zo sterk meer in beloftes. Vandaag nog maar eens proberen.

We nestelden ons op het nieuwe terras. Aan de ene kant was er uitzicht op het bos en het achterland en aan de andere kant was er de open ruimte met de aangrenzende tuin van buurman en zijn kippen. Natuur tierde welig, planten en vogels in harmonie. Voor het gemak had men tijdens onze afwezigheid rigoureus alles kort gemaaid, de bloemen incluis. Het zal zich wel herstellen, eenvoudigweg omdat veerkracht altijd wint.

Verder met de boekenkast. Het zoeken naar een logische indeling werd beloond door een wijle te sparren met lief. Binnenlandse schrijvers bij elkaar, alle buitenlandse auteurs ook en per categorie op alfabetische volgorde. Een minder tijdrovend werk dan het uitzoeken op chronologie. Het betekende dat ik wel weer wat planken om moest gooien, maar eenmaal uitgedokterd ging het verwerken snel. Het is een fijne bezigheid, want in een oogopslag zie je de lievelingen groeien en kom je vergeten exemplaren tegen, die zeker om een hernieuwde leesbeurt vragen.

De fysiotherapie kwam er als verzetje tussen door. De stagiair met zijn vernieuwende oefeningen. Heel zwaar maar te doen en zijn optimisme als het goed uitpakte, werkte stimulerend. Daarna bracht ik lief naar vrienden toe en wees hem het station aan de Amsterdamse Straatweg, waar hij op de terugweg de trein naar Centraal station zou kunnen pakken.

Tot mijn grote vreugde kwamen de twee bestelde boeken binnen. Beide dunner dan ik gewend was inmiddels. Het enige dat nu nog rest is het verzinnen van de kinderboeken voor de recensies. ik dans deze week mijn eigen boekenbal.

Op het balkon hebben een vlucht koolmezen de vetbol in de vogelkooi toegeëigend. In een groepje, soms wel zes of zeven, komen ze aanvliegen op hun kenmerkende manier en strijken neer tussen de takken van de prunus van de onderburen of op de spijlen van de kooi. De kauwen en de houtduiven en Turkse Tortels hebben elkaar bij de voederplank leren verdragen en tolereren elkaar al snoepend. In het begin vlogen ze elkaar herhaaldelijk aan met opgeheven borst en wapperende vleugels.

Vanmorgen keek ik op NPOPlus de documentaire ‘Limbo’ van Human. Ik kende het woord als begrip niet, maar het kwam vroeger voor in de RoomsKatholieke leer en het was de plek waar dolende zielen naar toe gestuurd werden als ze niet werden toegelaten tot de hemel of de hel of het vagevuur. Die zielen waren dan ‘in limbo’. Deze vlag dekt de lading van de docu. Het gaat hier om het gesol met mensen zonder status, die niet terug kunnen naar het eventuele land van herkomst. Ze hebben geen rechten, ze krijgen geen geld, en moeten keer op keer er alles aandoen om niet op te vallen. Als ze toch gepakt worden stuurt men ze naar detentie, waar ze naar gerede tijd weer op straat worden gezet en dan begint het allemaal opnieuw van voren af aan. Deze mensen hebben geen ID, geen geldige papieren, geen status en bestaan in feite niet. Dolende zielen zonder kansen. Het is een schrijnend relaas. Als wij als maatschappij werkelijk humaan zouden zijn en niet zo verstrikt waren geraakt in bureaucratie, maar humaan waren gebleven, dan gaf je die mensen per ommegaande een status en het recht van leven.

Lief is met zijn oude vrienden, het drietal, Utrecht aan het doorkruisen. Uit eigen beweging meldde hij dat hij er aan toe was. Fijn dat alles, maar dan ook alles aantrekt. Als je in een impasse hebt gezeten, dan is het zaak om daar vooral zelf uit te klimmen. Met eventueel de nodige hulp aan de zijlijn, maar vooral van binnenuit op eigen kracht. Daar zijn we inmiddels, lang en breed. Sterker en met herwonnen levenslust.

Straks is mijn laatste vergadering bij mijn vrijwilligersbaantje en neem ik afscheid met een lichte weemoed, omdat alle koppies me al jaren zo vertrouwd zijn. Met elkaar hebben we zoveel mooie dingen mogen delen, de inspiratie die we bij de voorstellingen opdeden bijvoorbeeld. Het waren allemaal cadeautjes, die ik niet had willen missen. Het is goed zo. Een nieuwe fase breekt aan. Meer tijd voor elkaar en voor de kinderen en zussen, voor de oude en nieuwe vrienden. Net als de grote boekenkasten hier in huis zijn we eens in de zoveel tijd klaar voor het nemen van nieuwe stappen, dan worden oude waardes afgestoft, opgefrist of overboord gegooid omdat tijden veranderen en er groei en ontwikkeling is. Voort in de vaart der volkeren en kijken wat de toekomst ons nog brengen zal. Nieuwe bezems vegen schoon met behoud van het goede. In variatie op een thema.

De jonge kauw in de goot vraagt klagerig en met een dun krijsen om eten terwijl pa en ma waarschijnlijk druk heen en weer vliegen. Het valt niet op te maken of er een jong is of meer. Het geluid is al vertrouwd, maar vannacht viel de totale stilte des te meer als een weldaad op. Het is maar van tijdelijke duur.

Lief wandelt in IJsland. Het boek ‘De Wilde Stilte’ is bijna uit. Dat laatste stuk daar in dat koude hoge noorden haalt de vaart uit het boek. We zoeken de beelden van IJsland erbij, zodat hij zich een betere voorstelling kan maken van het beschreven gebied. Ze schrijft onder andere over de roetneerslag, die er ligt ‘als een zachte verende vloerbedekking’. Beelden verduidelijken waar ze op doelt. Met al die roetdeeltjes en fijnstof in de lucht is IJsland vermoedelijk een brug te ver voor mij.

Gisteren bleek het een hele dag stofhappen te zijn. De boeken, die uit de boekenkast werden genomineerd om in de kringloop te eindigen, hadden een respectabel aantal stofdeeltjes verzameld. Gestaag vulden zich de grote boodschappentassen, terwijl ik bij het uitzoeken ervan van de ene verbazing in de andere viel. ‘He, twee dezelfde delen van A.F.Th. Van der Heijden’, dus ging er een in de tas, en zo verder. Steeds meer lege planken, de indeling op binnen en buitenland, en op chronologie vroeg om nog wat extra verschuivingen. De lievelingsschrijvers vallen vooral op door de hoeveelheid aan boeken. Een ris van Maarten ‘t Hart, de Beauvoir, Camus, French, Brouwer, Bernlef, Van Bruggen, veel biografieën, en veel dichtbundels waarbij Vasalis met haar vier bundels de stoet aanvoerde.

Het werk vorderde gestaag. We besloten de boeken onmiddellijk af te voeren en bij de kringloop af te leveren en het afval van zaterdag uit de tuin, een oud stoel, een kaduke parasol en een plastic zak, direct naar de gemeentewerf te brengen. Opgeruimd staat netjes.

Vriendinlief stuurt twee oude foto’s op van de reis naar een optreden in Parijs met, voor die gelegenheid in het leven geroepen, dat kleine theatergezelschap van vier meiden. Wat hebben we genoten van die uitzonderlijke gelegenheid. Dat dankten we aan mijn oudste dochter, die op de internationale school in Parijs werkte en het optreden had verzorgd.

Nieuwsgierig speur ik de foto af naar de gezichten, ontspannen, jaren jonger en vooral jolig. We konden de wereld aan. Ik droeg mijn vleermuizenbroek, die dat pas werd toen ik een project met de groep over vleermuizen deed en één van de kinderen dat opmerkte. Ze had helemaal gelijk. De broek bleef een groot succes.

In de auto op de foto zat ik kennelijk klem tussen het kledingrek, dat nodig was voor het decor, evenals de lappen en de voile. We sliepen in een goedkoop hotelletje, iets buiten Parijs, maar het optreden was in het theater van de internationale school, een imposant gebouw met een torentje, compleet met rood pluche en een podium met coulissen. Daar, tijdens het snelle omkleden tussen de bedrijven door, ontdekte ik voor het eerst dat ik lucht tekort kwam. De diagnose liet nog jaren op zich wachten.

Vandaag worden de twee nieuwe boeken voor de leesclub bezorgd. ‘Biecht aan mijn Vrouw’ van Pieter Waterdrinker en ‘Eigen welzijn eerst‘ van Roxane van Iperen. In dat laatste boek beschrijft de juriste hoe de middenklasse in onze maatschappij zo wankel geworden is in vergelijking met de naoorlogse jaren. Een boeiend gegeven, ik ben benieuwd naar haar conclusies. Het boek van Waterdrinker lijkt me er een die weer onvervalst in een adem uit te lezen valt, als ik de recensies mag geloven. We gaan het zien. Vanaf nu hanteer ik het credo een nieuw boek erin, een oud boek eruit. Even uitproberen of dat vol te houden is zonder aan mijn lievelingen te tornen. We zullen zien.

Heerlijk begin van de dag met koffie op bed. Wat een fijne bijkomstigheid, want onverwacht. Daarna een app, terwijl we verwachtingsvol op de voetstappen van de kleine Dribbel zaten te wachten. Even later een belletje. De opvang had gebeld er was toch plek voor hem. Ineens lag de dag als een onuitgevouwen landkaart voor ons. Zoonlief gebeld die niet gelijk op nam. Dan maar nieuwe plannen maken, museum of natuur. De natuur vanwege het allermooiste weer ooit in een maand maart. Mijn verlangen naar De Blauwe Kamer was inmiddels gegroeid tot precair. Ja, geef me de galloway runderen met hun imposante lijven en hun zachte aaibaarheid op afstand en de Konikspaarden. Daarbij de lepelaars, de aalscholvers, de eenden en ganzen, de majestueuze zwanen en de onverstoorbaar stappende ooievaars op het eiland in het midden, bekeken vanuit de vogelobservatiepost.

Over het land lag een film van verstilde vredigheid. De natuur genoot onder het verwarmende lentezonnetje, die vooralsnog niet van plan was te stoppen met het verspreiden ervan. De Nederrijn verbond als een kalm en glinsterend lint de ene met de andere oever. In de verte zagen we het pontje varen. Opheusden als een schaduwzijde aan de overkant.

De meidoorns stonden kriskras, genoeg plek om de gekrulde zwarte vachten te schuren straks, als er zich tegelijk een sluier van bloesem over de gedoornde takken uit zou spreiden. Lente gaat het huwelijk aan, verdiept zich, vangt vrucht en sterft af om daarna weer nieuwe kiem te tonen. Wat een heerlijk seizoen. Lief en ik verwarmden lijf en ziel aan al die schoonheid. ‘Kan het mooier zijn dan mooi. ik ben goddank nog steeds een nieuwe lente waard!’ Om met Maarten van Rozendaal te spreken, die deze lente helaas niet meer meemaakt.

Terug leid ik de kleine blauwe door het oude en vertrouwde Utrechtse landschap, de heuvels, een meanderende Nederrijn, de Kromme Rijn, de lieflijke dorpen langs de oude weg, via Amerongen, Leersum, dan afslaan naar Langbroek, door de bossen en de weilanden, richting Houten. De prachtige hoge populieren markeren als vanouds de einder. Thuiskomen voor Lief, die er niet genoeg van kan krijgen. Het blijft herinneringen oproepen.

‘S Avonds blijkt de eetlust bij beide mannen nauwelijks te stillen te zijn. ‘Buitenlucht maakt hongerig’ hoorde ik mijn moeder zeggen, die met het grootste gemak het hele eerste voetbalelftal van de club van mijn vader en broers op zondag van een heerlijke verse zelf getrokken soep voorzag voor de wedstrijd. Het is de bodemloze put die triggert, als je stopt met aanvullen houdt het vanzelf op.

Daarna verdiep ik me in het schrijven en een oude Dalgliesh, die een ingewikkelde moord of twee op moet zien te lossen, maar val halverwege in slaap tegen de geruwde vertrouwde mouw van het jasje van Lief, die naast me de allerlaatste nieuwsgaring nog wil horen. Ik hou vast aan het vreedzame paradijs van vanmiddag en wil even niet uit die droom terugkeren. Een wereld vol liefde en schoonheid in plaats van wat er aangericht wordt.

Het laatste hoofdstuk van de kinderen van Chronos is uit. Een boeiende ontknoping, die misschien nodeloos ingewikkelder is gemaakt, maar wel een heleboel vragen oproept en daar is een boek over filosofie toch altijd bij gebaat. Willem de Zwijger belooft in ieder geval ook een staaltje van wonderlijk geschiedverloop te worden, met ontboezemingen die er niet om zullen liegen. Hoe meer je van dergelijke biografieën leest, hoe vaker de lagen van de geschiedenis in elkaar schuiven en alles in een juiste context plaatsen. Erasmus komt tevens zijdelings terug bij het verhaal van Willem. Communicatie op hoog niveau in die periode, waarbij het doorgronden ervan een wereldlijk beeld oplevert. Leesvoer voor een week of drie betekent veertig bladzijden per dag. Het blijft boeien.

Wit van de rijp glinstert de wereld me tegemoet in een zweem van zonlicht. Als het oplicht buiten, is de wens de moeder van mijn gedachte, want de daadwerkelijke gouden gloed mist hier. Het boek ‘Winteren’ is uit en zoals altijd met iets wat achter me ligt, voel ik een lichte spijt bij het dichtslaan van de laatste kaft. Tegelijkertijd is er ook de vreugde om het begin aan een nieuw avontuur, al weet ik niet waar deze schrijfster me brengen zal en staat ze mijlen ver af van de filosofische zoektocht van Katherine May. Lale Gul, de opdracht van onze leesgroep ligt verscholen onder wat losbladige lectuur onder het krukje dat diens doet als nachtkastje.

Tegelijkertijd draaien de gedachten op volle toeren en verzinnen ze de meest aannemelijke aankleding voor vandaag, kerstelijk samenzijn met de drie zussen. De boodschappen zijn in huis, de rijsttafel is besteld bij een lokaal restaurant, de keuken is aan kant. Waarom ik het gisteren toch ineens op mijn heupen kreeg, weet ik niet, maar wiebelend op een stoel moest de bovenkant van de keukenkastjes, die met de glazen karaffen en vazen, er aan geloven en ontkwamen niet aan de opruimwoede. Vettige kranten verwijderd, ooit een tip van mijn moeder, nog altijd ouderwets gehandhaafd, de glazen voorwerpen een voor een in het hete sop, met de stofzuiger de spinraggen weggezogen. Nou viel dat laatste mee hoor. Het waren stofjes tegen de muur aangekleefd.

Ook de keukenlades moesten het ontgelden en alles wat overtollig was of al jaren ongebruikt, mocht weg. Zo’n bui dus. Onhandig als je daarna nog de zware boodschappen in ging slaan, de wijnen en het laatste lekkers aan hapjes en zoutjes. Doodmoe kon ik geen pap meer zeggen. Zoonlief deed het laatste restantje, te weten, kapstok leeg maken en overtollige jassen naar de zolder. Straks snor ik nog een laken op, zorg dat de tafel gereed is om aan te vallen en kan dan tevreden terugkijken op deze titanenslag.

Vanuit de diepte, door alle inspanning in een ruk tot zeven uur doorgeslapen, kwam eindelijk een bericht van vriendlief, die kennelijk zelf een behoorlijke acclimatisering heeft moeten ondergaan. Een ‘diep mentaal duister’ had plaats gemaakt voor het ‘praktische ongewisse’, schreef hij. Al puzzelend vormden de losse woorden een beeld. Tijd om naar het licht te reiken, lijkt me.

Vanmorgen keek ik het progranmma ‘De nacht der slapelozen’ van Frits Spits. Hij praat met andere slapelozen, die, net als hij aan het werk zijn of gebruik maken van de nachtelijke uren om inspiratie te verwerken. Ze hadden het over ‘lucide dromen’. Iets wat ik vaak meemaak, als ik na mijn nachtelijke waakuren weer in slaap val. Dromen met hele heldere beelden, die in een soort waakslaap langs komen en zo blijven hangen, dat je ze nog herinnert en op kan schrijven. De Robin die hier over praat, vertelt mijn verhaal en dat geeft een gevoel van verbondenheid.

Ik wist al van jongsaf dat je het onthouden van de droom kan trainen. In mijn geval is dat vooral door hem in de laatste waakfase haar helemaal terug te halen. Dan blijven de beelden scherp. Als je ze alsnog niet vastlegt, verdwijnen ze in de mist of komen slechts in flarden terug. Net als deze Robin zet het mij ook aan tot nieuwe ideeën. Er trekken een aantal slapelozen langs. Een natuurfotograaf, een kunstenaar, een vrouw die uitleg geeft over de werking van slapeloosheid. Het verdient zeer de moeite om het hele programma terug te zien. Er worden hele zinnige voorbeelden aangehaald, waarin je jezelf herkennen kan als je ook behoort tot de dragers van deze nachtelijke uren. De warme, begripvolle stem van Frits verbindt. Niet alleen zijn vertellers, maar ook het leger aan nachtbrakers op de bank.

Dat is voor later. Nu eerst aan de gang. Kerstliederen neuriën en sfeertje kweken. Om een uur is er koffie met taart bij zus en daarna rolt de dag zich uit in volle glorie.