Het betekende een kleine volksverhuizing, maar ze staat en hoe. Ze is prachtig. Net een kleine ballerina in een tutu van groen en zilver. Zo scheef ze stond te zijn bij de kerstbomenhandelaar, zo kaarsrecht en fier staat ze nu. Op de achtergrond de allergrootste kerstboom van Nederland als haar schaduw. Ze lijkt op het boompje van muziekvoorstelling.nl een opera voor vier jaar en daarmee al een bijzonderheid. Het is het klassieke verhaal van een kleine boom die mooi, mooier, mooist wil zijn en dan tot de ontdekking komt dat die schoonheid er al is, gewoon als haar eenvoudige zelf, fris en groen. Een klassiek thema dat al zo oud is als het verhaal van Piggelmee. Wij, kleinzoon en ik, waren onder de indruk van het gave muziekspektakel, het boeiende verhaal en, niet op de laatste plaats,  de prachtige kostuums.

Er moest nog een en ander gebeuren voor ik de spullen tevoorschijn kon halen. Eerst de kast leeg getrokken om de plastic krat met ballen te voorschijn te halen, stofzuiger erbij, alles gerangschikkt en schoon terug gezet. Dan een tafel van zolder gehaald. Een groen kleed erover, de boom erop. Japanse zwarte kreukelcrèpe als ompot. Van de drie deed één lichtsnoer het die geschikt was voor de boom. Een tweede moesten we bijkopen. Ik neuriede kerstliedjes en Pluis krabde de maat. Wat een leuke versiersels zaten ertussen. Het leverde iedere keer een aha-erlebnis op. Een jaar was lang genoeg om te vergeten. Dat maakte het weerzien zo leuk. De verhalen, die ze met zich meedroegen, maakten zich een voor een los en werden herinneringen. ‘Weet je nog, die is van…’

Het grote schilderij aan de muur transporteerde zoonlief naar boven en daar kreeg het weer een ereplek in de hal. Straks met de kleinkinderen, die gebiologeerd zijn van de omlijsting met het kleine speelgoed erop, wordt het te onrustig. De muur, waar het zware houten paneel aanhing, was niet stevig genoeg. Een gipswandje. Ze moesten kunnen rondscharrelen zonder in de drukte ineens dat zware gevaarte op hun kop te krijgen. Een doemscenario dat op een simpele manier weggenomen kon worden. Soms gaat veiligheid voor schoonheid. Dan begint het grote schuiven. De boom op de plek van de palm, de palm naast de bank, de tafel aan de andere kant. Kale plek boven de tafel. Vannacht wakker om er een invulling aan te geven. Er zijn al honderd mogelijkheden de revue gepasseerd. Ik hoor te slapen. Buiten is het nachtelijk en zondags stil. Hier en daar een verdwaalde kroegtijger. Een tak tikt ritme in de wind op het raam. Winterroffel.

Gisterenmiddag de kleinkinderen gezien in het gedruis van een overvolle kantine. De plek waar ik nooit kom. Te vol, te veel en een verkeerde klankkast voor mijn arme gehoor. Schoondochter zat aan een bescheiden tafeltje achter een tas te voeden, ik gaf kleindochter de fles en buiten regende het zure appelen. Wat een loodzwaar weer met storm en regen. De mannen vochten dapper tegen hun aartsrivaal, stadsgenoten, in de  plaatselijke derby. Zoonlief een doelpunt vanaf buiten de zestien. Trots zwelt op. Een gelijkspel, de gelijkmaker pas in de allerlaatste minuut, maar het was spektakel. Die kleine schatten van ons worden kinderen van stavast. Ze trotseerden, net als hun grote voetbalheld, weer en wind.

Haastige spoed is zelden goed, ik kwam met de verkeerde lampjes thuis. Ze lopen op batterijen, maar ze brandden mooi. Ik hou ze maar, het verhaal van het boompje indachtig. Anders moet ik straks het verhaal van ‘Het vergeten kerstsnoer’ schrijven. Lumineus idee eigenlijk…

Ze zouden vroeg komen, de mannen van de tochtstrips. Half acht hadden ze gezegd. ‘En o ja, alle ramen moeten vrij’.  Oeps. Dat is sneller gezegd dan gedaan. Wist die man wel wat dat betekende. Vooral mijn bed, dat eronder mijn leven aan herinneringen heeft verzameld, verschuiven, was monnikenwerk en echt niet zomaar geklaard. Aan de slag dan maar. Ook goed omdat de stofzuiger er niet overbodig was. Zo gezegd, zo gedaan.  Bed en verleden verschoven, maar het zijraam vergeten. Gelukkig herinnerde zoonlief me eraan. Daar stond het kledingrek voor en erachter natuurlijk mijn ‘Leren-is-leuk-koffertje’, wolrestanten in een mand, de kamishibai en het vingerpopjestheater. Een mens is inventief in rommel opruimen op het oog.

Alles kreeg een nieuwe plek en een doorgang was gewaarborgd voor de bonkige jongen die het varkentje zou wassen. Hij had zijn jas op de grond gegooid en kloste met zijn werkmansschoenen in zijn besmeurde schildersoveral naar boven. De bank moest ook verschoven, de plant moest weg en het kleed moest om. Met veel vijven en zessen lukte het. De tweede, wat oudere man, wilde wel eerst een kop cappuccino. Gaf ook een korte uitleg over de te verrichtten werkzaamheden. Het bleek dat ze alle twee nogal van slag waren, omdat bij hun collega die nacht de bus was gestolen met al het andere gereedschap. Dat verklaarde de botte houding van de jongste. Ze konden wel door, want de helft ervan had in de bus van de oudere man gestaan. ‘Hemelse actie zo vlak voor kerst’, zei hij en ironie omkrulde bijtend elk woord.

Buiten was het nat en guur. Alle ramen open bij deze kou was een reden om in mijn wollen deken te kruipen aan de tafel, nu ik ook niet op de bank kon zitten. Ik had gerekend op een hele ochtend, maar ze waren om elf uur klaar. Alles bij elkaar viel het reuze mee. Inderdaad kwam er geen kou meer door, nu overal de strips er tussen waren geschroefd. De voordeur had er het meeste moeite mee, die sloot nauwelijks en moest met kracht worden dichtgetrokken.

krabbeltje

Door en door koud en slaperig, uit mijn doen door het geklotter en getimmer door het hele huis heen, besloot ik een kerstboom te gaan halen. Wat warmte in het huis zou goed doen. Winterlichtfeest vieren met warme lampjes en een lief klein kluitboompje, die ik straks achterin de tuin zou proberen te laten overjaren. Wie weet, lukte het. Eerst naar de stort en de kringloop en een afspraak maken voor een schoonheidsbehandeling voor de kleine blauwe Prins, die met 75.000 op de teller er aan toe was. Hij moest nog even wachten tot januari.

Bij de kerk wist ik een bomenadres, waarvan het geld naar een goed doel ging. Een mooi en stevig boompje. Niet te groot en niet te klein. Genoeg voor lichtjes en mijn twee vogeltjes, koekkransen en ballen. Door twee sterke oude mannen, vrijwilligers, werd ze in de blauwe prins getild voorin naast de bestuurdersstoel. Toen ik haar eruit probeerde te halen bleef ze halsstarrig met haar pot en kluit op de grond staan. Geen beweging in te krijgen. Ik zou haar nooit vier trappen op naar boven kunnen takelen. Het wachten was op de godenzonen met hun spierballen.

Straks halen ze haar eruit. Dan is het vandaag pas tijd voor de dag der verlichting. Nu maar hopen dat het lichtsnoer nog werkt. Duimen dus.

Een dagje met de intimi van van Gogh, dat hadden we op het programma staan en we hadden er zin in, vriendinlief en ik. Omdat ze halverwege mijn woonplaats en Den Bosch woonde, reed ik naar haar toe. Anders zou het mijl op zeven zijn geweest. Van haar huis zouden we met haar auto verder rijden. Eerst een lekker bakkie koffie en bijkletsen. We hadden elkaar al veel te lang niet meer gezien en dan stroomt het vat vol verhalen over.

Goed gemutst liepen we naar de auto. Ze startte en een ijzingwekkende stilte was het gevolg. Nog een poging. Nul op rekest. Een derde keer, lou loene. Beteuterd wilde ze de sleutel uit het slot halen. Zelfs dat was niet mogelijk. Na wikken en wegen en proberen, kwam de sleutel weer vrij. ANWB bellen, maar het pasje stond op haar man’s naam. Ze zouden alleen komen als ze ook een lidmaatschap zou nemen.We waren een tikje overdonderd. Dan maar haar autoschadebedrijf bellen. Zij beloofden met drie kwartier er te zijn. Wij maakten van de nood een deugd en besloten thuis de lunch te nemen, dat scheelde al vast.

Geen straf trouwens want ze had een prachtig uitzicht over de weilanden en ik zag buizerd en valk voortdurend langs trekken. Na een stief uurtje kwam de man voorrijden. De accu was het niet en tot haar verbazing moest de auto mee naar de garage in de eerstvolgende stad. Hij nam hem mee op de sleepauto. Als we nog de ijdele hoop hadden in den Bosch te komen, was het qua rustig genieten niet meer te doen. Wat was wijsheid.

Het is lastig schakelen als je je al zo lang had verheugd op zo’n dag. We bedachten om  maar direct een nieuwe afspraak te maken, voordat de vrienden van van Gogh weer naar huis waren. Er was op die manier niets verloren, sterker nog, tegen die tijd waren we al bijgepraat en konden we direct op pad. En nu was er de ontmoeting, een dagje Den Bosch en als bonus een rondje kringloop in Tiel. Tel uit je winst.

Vriendinlief klaarde er vanop, bij de gedachte alleen al. Zo gaan we allemaal anders om met teleurstellingen. Voor mij was het gesneden koek om de dag te nemen zoals het kwam. Als je geen specifieke ‘moeters’ meer hebt en willekeurige vrijheid geniet, is het makkelijker. Ik ben niet afhankelijk van een vrije en welbestede dag, want als ik zou willen kon ik die op elk moment creëren. Dat was het verschil.

krabbeltje

Bij de garage was er een meevaller. Ze had de volgende dag de auto hard nodig en we waren er achteraan gereden, omdat we een huurauto wilden los te peuteren, maar het bleek dat haar auto een gereviseerde startmotor nodig had en die kon er direct ingezet worden. Het was anderhalf uur wachten. Toch die kringloop dus. Met de kleine blauwe Prins gingen we op pad. Het was een tikje druilerig en koud, maar de zorgen waren voor morgen en in het restaurant was het goed toeven. In de kringloop pasten we wat jassen, te groot of te klein en de portemonnee bleef dicht. Snuisterijen te over, die ik allemaal niet nodig had of verdacht veel leken op wat ik thuis had liggen. Ze verdwenen met dezelfde vaart op dit moment uit huis, omdat ik in de ruimfase zat.

Toen we hals over kop terug liepen, omdat de parkeertijd was verstreken, piepte er boven de singels en de huizen een stukje zonsondergang in zachte en warme gloed. Bij de garage stond de auto al weer klaar. Haar enthousiaste en opgeluchte wuiven vergezelde me terug naar huis in een glimlach van oor tot oor.

Het was er nog allemaal. De dwergkonijntjes op het veld bij de parkeerhaven, de lange gang, wat weinig post, de vrijwilligerscentrale met taart van de afdelingen, de opgewekte begroetingen, omdat ze me vorige week gemist hadden. Overal klonk het goedemorgen door de gangen. Boven op de afdeling druppelden de eerste mensen alweer binnen. De dag die altijd spannend was, omdat niemand wist of de bloedwaarden goed zouden zijn, waar de dagbehandeling van afhing.

De man met zijn peinzende ogen en de dochter die alleen maar voorover gebogen op het mobieltje keek, de vrouw met haar lectuur in de aanslag, namen plaats. Hij mocht op de ligstoel en moest eerst met de armen in een kan warm water om de vaten open te zetten. Ze kwamen uit een klein dorp in Brabant vlak onder Helmond. Of ik wist waar Helmond lag. Ja hoor, dat nog wel, maar van het dorp had ik nog nooit gehoord. Ik vroeg wat de samengestelde naam betekende. Geen idee. Dochter keek het snel na op wiki en jawel, een samenvoeging van twee plaatsen. waarvan de eerste al in 1249 opdook in de geschiedenis.

Voor hij het wist kon het vat aangeprikt en was het tijd om zijn ochtend uit te zitten. Bij het volgende gesprek, man zwijgend, dochter nog steeds op de telefoon, vrouw in haar blad verdiept, vertelde hij dat ze een bed and breakfast hadden aan de Vecht en een dag van te voren er naar toe reden. Geen stress over file en drukte. Dat deden ze al een jaar lang. Zijn schouders en zijn hoofd beniger en smaller, elke keer een klein beetje meer. Ik kon nooit iets aan ze kwijt. ‘Maar de aanhouder wint, wie weet’, zei de man. ‘Misschien wil ik wel wat verdunde bouillon straks’.

Ze kwam even stilletjes de wachtkamer binnen als altijd. Haar schimmige figuurtje en de blik schichtig. De telefoon als beschermend schild in de hand. Daar kwamen de belangrijke boodschappen van het thuisfront vandaan.Ze wilde altijd een lekkere rooibos of een groene met citroen. Maar nu kwam het verhaal erbij. Manlief was in het land. Ze gingen nu aan het werk voor de papieren en het gezin was weer herenigd, zij het in een vakantiehuisje, maar samen. Ze zag er gelukkiger uit dan ooit.

In de kamer van vier lag een vrouw die niet te veel wilde drinken, want ze was misselijk. We raakten aan de praat. Haar dochter zat aan het voeteneind. Wij hadden ook een tweeling, net als de vrouw tegenover haar, waar ik eerder mee in gesprek was. Veertien kinderen in het gezin vroeger en een moeder met losse handjes. Er waren er eenvoudigweg teveel en dan nog wat miskramen er tussen door. We wisselden uit. Ik vertelde het verhaal van het natte laken en de bloedneus, rode spetters op het blanke wit. Ze gniffelde mee. ‘Doe mij toch maar een glaasje water’ zei ze. En: ‘Weet je, ik zou wel een boek kunnen schrijven over wat ik heb meegemaakt’.

De vrouw met de tweeling had haar pruik thuis gelaten. Ze had een hele mooie. ‘Dit haar is zo dun geworden. Je kijkt zo op het kale vel’. Ik vond het meevallen maar van bovenaf zag je het wel. Ze liet me foto’s zien met haar mooie pruik op, tussen haar twee voetballende zonen in. Zo kwamen we op de tweeling. Omdat ik vertelde van mijn voetballende tweeling. Opgetogen. ‘Die van mij ook’. Ha, dag van de tweelingen.

De oude vrouw tegenover hen in een kamer lag moederziel alleen in bed. Ze had het benauwd. Elke ademstoot ging met veel geruis en gezwoeg gepaard. Praten ging bijna niet. Het bord met de boterham in kleine stukjes gesneden stond onaangeroerd, de tuitbeker met water ver weg. Af en toe een flauwe glimlach rond de gebarsten uitgedroogde lippen. Met water moest ze hoesten. Er kwam wel wat informatie, maar ze wist niet hoe lang ze hier was en ook niet of ze bezoek kreeg. Het praten kostte teveel inspanning.. Onmachtig liet ik haar achter.

Ik kende het echtpaar al van het eerste uur. Als ze me gemist hadden, de week ervoor, vroegen ze altijd of ik ziek was geweest. Doorgaans hadden ze een kamer alleen of de ‘VIP-room’,  de enige kamer op de dagbehandeling. Het was onze kleine inside-joke. Onderwerp van gesprek was de vrouw van 101 bij De Wereld Draait Door, die haar wereld bon-ton met aardig wat aangename drankjes leefde. Wijntje hier, borreltje daar enzovoort. Daarna over het gebruik in het oude ziekenhuis in Leiden en de keuze tussen het slaaptabletje of het geklutste ei met cognac. De lachsalvo’s schoten de ruimte in en vaagden de teleurstelling over de ongewenste bloedwaarden uit. Gesterkt gingen ze samen weer. Duimen voor de volgende week.

Mijn lieve collega stond me al op te wachten voor de lunch en aan het eind kreeg ik mijn kerstpakket mee. Verrassingen om uit te pakken in overpeinzingen en in het echt. Lichtpuntjes.

Laat, later, het laatst. Dat krijg je als je de avond ervoor bent gaan brassen. Nou ja. Etentje met de dochters en daarnaast naar mijn levende legende., Melanie.  De dametjes hadden elk woord van alle liedjes woordelijk uit hun hoofd geleerd, omdat deze moeder in de auto niet anders deed dan in herhalingen vallen. Het cassettebandje werd meerdere malen teruggespoeld en dan weer, en weer en weer…Er werkt niets zo goed, om iets in het hoofd te stampen. Net als de liedjes van Annie M.G. Die kan ook al niet meer stuk. Zo werkt dat en zo geef je als generatie een liefde door. Ik hou van ze!

Melanie bleek niet helemaal meer loepzuiver, had zich de langdradigheid van stof aangemeten van een lieve ouwe sok en wilde nog steeds Woodstock-fähig iedereen in haar grote hart sluiten. Wel had ze nog haar overbekende, net niet zuivere focalen, die door de akoustiek elk gehoor moeiteloos kon overdonderen. Het gepingel van zoon Bo Derek was niet mijn herkenning van de liedjes.

Ik had Alexander Beetle stil, met een eenvoudige gitaar als ondertoon willen horen. ‘Left over wine’ kon ik niet over mijn lippen verkrijgen. Je moest schreeuwen om je keuze ingewilligd te krijgen. Een aantal decibellen die niet tot mijn persoonlijke habitat behoorde. Dochter zette de volgende dag een filmpje op Instagram van haar met met het laatste nummer Lay Down en de volgers, die op het podium mee mochten brullen. De humoristische titel bij het verhaal: ‘ Damn hippies’ . Haha Goddelijk.

Het was goed, maar ook klaar. Op een gegeven moment, toen ze ons niet kon loslaten en ik wel een bus wilde halen om nog op een slaapbare tijd terug te zijn. Twaalf uur was ik pas thuis. Bijkomen, laten bezinken en om een uur naar bed. En dan eist slaap haar tol. Geen blogje deze ochtend.

In de kostbare tussentijd dat ik op de dochters aan het wachten was, vroeg ik een man of ik naast hem mocht zitten. Stopcontact onder handbereik om mijn oude Iphone op te laden en tegelijk even uit te rusten van de tocht. Het werd een aangename aanraking van twee zielen. Hij kwam uit Somalie, was al sinds 1991 in Nederland en woonde nu met dochters en vrouw in Utrecht. Een uitwisseling waarbij kamelen een belangrijke rol speelden, omdat de kruiden ervan belangrijk waren  voor zijn gezondheid. De essentie ontging me min of meer, maar de belangrijkheid en de intelligentie van de kameel met baard werd me helder uit de doeken gedaan. Het dier onthoudt geur en daarmee de persoonlijke kleur van zijn bezoekers en dat bepaalt zijn welwillendheid om bereden te worden..

Daarna volgde een uiteenzetting omtrent  de evenwichtigheid tussen geest en hart. De belangrijke  ‘wings’ die in balans moesten blijven, wil de mensheid gezond blijven, vertolkte hij in zijn gebroken Nederlands en ik raakte verknocht aan zijn onbevangenheid. ‘Tik hem aan, dame, dank je wel’ was zijn afscheid. Wat een verlicht persoon. Ooit rijk uit Somalie gekomen, dollartekens, alles weggegeven maar nu rijk aan menshart op alle fronten. In gesprek gaan met iemand die in eerste instantie als eventuele dakloze  wordt aangerekend, betekent een vreugde, die in een vleug langs komt. Niets is wat het lijkt.

Daarna een etentje en mijn idool. Een wonderlijk fijne avond, met meerdere lagen van bewustwording, intense beleving op alle fronten en de te vroege ochtend die aanbrak. Een latertje dus vandaag maar, zoals het verleden over mijn schouder fluistert, beter laat dan nooit.

Een traag begin gisteren, maar een heerlijke dag, ook al droop de regen in de ochtend rechtstandig langs het raam naar beneden. We zouden toch gaan wandelen. De fysiotherapie had ik afgezegd. Soms moet een mens keuzes maken. We besloten vanwege het weer dichtbij huis te blijven. Eerst dacht zusllief aan een rondje rond de plas, maar dat bleek behoorlijk huizenrijk en gecultiveerd te zijn. We gingen toch liever voor het wat weerbarstige werk, de ongebaande wegen. We kwamen uit bij ‘Het Verdronken Bos’, waar onmiddellijk de associaties binnen buitelden. ‘Verdronken vlinder’ van Boudewijn de Groot fladderde er doorheen.

Ik kende dit stuk van Utrecht niet, maar het leek me een uitstekende plek om me mee naar toe te laten  voeren. Alleen die wonderschone naam al. Het lag bij Schalkwijk over een smal pad naast de sloot, waar slechts twee huizen nog stonden en ver weg van de bewoonde wereld. In de ochtend dacht ik mijn poncho te hebben meegenomen, maar het was een douchegordijn. Gat erin geknipt en over het hoofd getrokken, klaar was ik en regenbestendig. Een mens moet inventief zijn.

Als een zeldzame blauwe ooievaar

De rugzak zat er ook veilig onder en ik wandelde als een dikke matrone verder toen het begon te miezeren.  De grond was doortrokken van het druilerige vocht. We moesten een bruggetje over en daarmee ontsloot zich een volstrekt andere geheimzinnige wereld. Een grote vlonder leidde ons inderdaad over de staketsels van wat eens een bos was geweest. De bomen waren gezwicht onder zoveel water en afgeknapt als luciferhoutjes.

Het licht was heel bijzonder met de dreigende donkere wolkenpartijen en hier en daar een opening, waar zon door probeerde te breken.  We kwamen al aan met een glimp van de zon over het roerloze water, een doorkijkje, dat veelbelovend was. Ze deed het land oplichten en veranderde het huilende riet in goudstro. Daarna waanden we ons wandelend over het water, al vroeg de glibberende houten steiger alle aandacht.  De bomen lagen met omgekrulde stammen in het rimpelloze nat en doorkliefden de spiegelende struiken en bomen. De plas was omzoomd met prachtige aardetinten. Oker, Sienna en Omber kleurden het palet.

Aan het eind van de steiger zipte een rits open. Het bleek van een camouflage-tentje te zijn. De eigenaar zat met zijn groothoeklens veilig binnen en wachtte er, op de zich onbespied waande, ijsvogel, die er huisde. ‘Ze vloog net op toen jullie stil hielden’ zei de man. Hij wees ons ook op de spechtenboom. Zo’n zeldzame wonderlijke ontmoeting te midden van niemandsland. We liepen door zonder het spoor van de specht te ontdekken. Maar boven het Hollandse landschap vloog buizerd, valk en hier en daar luid gakkend de koppels ganzen, om elkaar het verhaal van Akka en Niels Holgersson te vertellen

Weer hadden we geluk met het doorbroken wolkendek, zon in water, roerloos en niet te fel. Het lage land met de boerderijen en die wisselende wolkenpartijen erboven was adembenemend. Rietpluimen lichtten op, zwaar kliefden de schoenen door de zompige vette klei. Het miezerde weer, maar dat deerde niet. Zoveel schoonheid om van te genieten, schilderijen tot waar het oog reiken kon. De zichtlijnen trokken tot ver in het weidse land.

Net voor de bui in volle hevigheid losbarstte en we het moerassige braambos hadden getrotseerd, met de eerste wilgenkatjes al aan de boom als belofte voor later, stonden we weer bij de auto. Schoenen spoelen in de plas en bijkomen van de letterlijk en figuurlijk adembenemende tocht in de plaatselijke stamkroeg. Het was opgehouden met zachtjes regenen, maar wij zaten hoog en droog.

Ocean Vuong heeft een mij onbekende wereld beschreven en toch ook niet. Delen herken ik uit mijn eigen jeugd, diep ik moeiteloos op. Niet de gebeurtenissen, maar het gevoel dat het omlijst. Tijdloos gevoel door jaren heen. Minder fragiel dan de manier waarop hij speelt met taal, waarmee hij door de tijd schiet.  De verhalen van zijn oma en haar dochters, van hemzelf als hij al over flitsende oplichtende schoenen schrijft. Uit de eerste fragmenten blijkt dat ik jonger ben dan zijn oma. Schijnbaar moeiteloos zet hij pijn naast vreugde en liefde naast haat, lelijkheid naast schoonheid, vormt er zijn moeder mee, zijn oma, zichzelf. De wrange figuren die hem treiteren, trotseert hij met de verhalen in zijn hoofd, de associaties.

\

De vorm van dit debuut, een lange brief aan zijn moeder, die niet lezen kan is herkenbaar. Het danst op de toppen van de tijd en het gevoel. Op mijn eigen manier zijn mijn pogingen er, om het verhaal van mij en mijn moeder te vertellen. Het gedeelde leven, dat steeds blijft steken in omstandigheden, werkdruk, onbegrip, het persoonlijke. Ik open mijn document en pel ze uit, herinneringen en fragmenten:

Fragment: Zuslief en ik zitten op de bank. We hebben het over onze ouders. Onze benen opgetrokken, een kop thee onder handbereik, vertellen we elkaar de intiemste verhalen van nu, van vroeger, over de opvoeding. Woorden stromen en krijgen betekenis, die de prietpraat van even daarvoor overhevelt naar een diepere laag. Haar moeder en mijn moeder lijken niet op elkaar. Ze vertonen raakvlakken, maar de verschillen zijn groot. Ik bedenk dat dat voor ieder van ons geldt. Een gezin met elf moeders. 

Fragment: Ik zit in Vlieland in een hotel en kijk uit het raam. er zijn veel plekken geweest waarvan ik hoopte ze met je te kunnen delen. Dit is er een van. Maar als compensatie delen de zussen en ik de verschillende deeltjes jou. In elke nieuwe vorm ben je erbij. Geen heldenverering. Heb me af zitten vragen of het plotselinge vertrek de aanleiding is voor de lange zoektocht naar de aanvaarding van die ongeschreven regel: Dood is dood.

Herinnering: De wereld lag op straat. Daar werd gestoeprand, was de maan rond en vlogen de kaatsenballen in een ritme achter elkaar op de stenen schoolmuur tegenover het huis. De grotere meiden in de straat pasten op de kleintjes. De buurvrouwen stopten ons vol met drie in de pan en witte boterhammen met suiker. Achter onze poort lag parallel aan onze straat het slachthuis. In de flat daartussen woonde de mijnheer met de zalvende bloedeloze handen. Hij was al dood, maar de rest van zijn lijf wist het nog niet. Hij liep iedere zondag voorbij op weg naar de kerk met die marmerwitte handen. Ik droomde mijn nachtmerries door hem bij elkaar.

De laatste herinnering met een schrijnende rafel: Het was een druilerige dag. Mijn vader bleef in zijn stoel zitten kniezen en wilde niet mee. De kinderen op de achterbank, mijn moeder naast me en ik reed naar een zoete herinnering. Het Bos VoorDaan in Groenekan. Daar, waar we lang geleden met de fiets naar toe reden of met de volgepropte Deux Chevaux en genoten van de altijd wat mossige boslucht. De bodem veerde op in tinten groen en bruin Er groeiden paddenstoelen in de zomer, zwammetjes. Die van te veel vocht en weinig zonlicht. Ik had een fototoestel tweedehands op de kop getikt en schoot enthousiast om me heen. Die ene zonnestraal, die op haar haren viel, een stukje van haar schouder en de blauwe jas. Ze riep naar de kinderen en wilde dat Bobby er nog was. Die zou uitgelaten rondrennen op zoek naar alles wat bewoog. Voetjes glibberend aan de rand van de vijver aan de rechterkant van het pad. Moe met waarschuwende blik. Moe met de jongens, lachend. Moe in het midden met de meisjes hinkepinkend over de omgevallen boomstammen. Het weinige licht zette het grijs in zilveren gloed. Ik klikte en klikte.

Een week later zouden de foto’s  de enige stille tastbare getuigen zijn van haar bestaan. Het rolletje werd ontwikkeld. Ik wachtte met spanning. De foto’s keken me wazig en mistig aan. Het beeld, haar beeld, was zo onzichtbaar als de rauwe realiteit. 

Vuong spon zijn eigen gevoelens uit in zijn prachtige taal die de sprakeloosheid van zijn moeder woorden gaf en hun gedeelde leven ragfijn etste tot in elke waarneming en tot in het diepst van de ziel.