etsen

Kleine meisjes worden groot

Na een lange avond doorwerken aan de tweede plaat, achterkant afdekken, voorkant in-inkten, beeld tekenen en vertalen naar zwart/witten, was er de stilte van het huisje, een glas sauvignon en het vooruitzicht op ‘sterren op het doek’. Maar de beide mannen van de andere kamer kwamen ook nog even zitten. Een van hen, een fysisch chemicus, legde uit wat de biochemische ontwikkelingen waren van het Pfizer vaccin. Een helder en duidelijk verhaal over iets waar ik nooit helemaal het fijne van wist, maar dat ik zonder meer aannam. Nu kan ik een eventueel relaas boekstaven met wat feiten.

Dat heerlijke ochtendlicht en weer de grote vlucht ganzen boven onze hoofden. Negen uur ontbijten, dacht vriendinlief, maar terwijl ik bijna klaar was en zij onder de douche wilde stappen, werden we er attent op gemaakt dat half negen stond gepland. kwartiertje te laat, maar tijd genoeg om een eitje leeg te lepelen en nog een rondje rond het huis te maken, om de herfst te vangen in beeld met aandacht voor de kleine details en kleur.

Daarna vloog de tijd, zoals zo vaak als concentratie een grote rol speelt. Het was een grote zinkplaat en als ik het af wilde hebben, was het gestage tempo allesbepalend. Eigenlijk was er nauwelijks tijd voor de ingelaste pauzes. Vriendin was met haar geëtste bootjes aan het experimenteren geslagen met aquarelverf en half afgeslagen platen, zodat sommige afdrukken dreigende lucht vertoonde of een vrolijke noot kreeg door de kleuren.

Mijn dagpauwoog was nog niet helemaal af en we spraken af dat ik er een afdruk van zou maken, om te kijken wat tot nu toe het resultaat zou zijn. Dat viel niet tegen. Een leerzaam object en in alle opzichten weer een eyeopener voor de volgende keer. Daar was de cursus ook voor bedoeld. Ieder jaar een stapje verder in dit aloude ambacht.

Aan het einde van de middag kwamen alle werken van iedereen op tafel te liggen en werden een voor een besproken. Bij allen werd er een positieve draai aangegeven, zodat je met een goed gevoel afscheid kon nemen van de bijzondere plek, van alle vrienden en van de lieve gastheer en gastvrouw, die nu op hun lauweren mochten rusten.

Dag prachtig Reesdal, dag lief Drenthe, tot de volgende keer. De kleine blauwe prins zoefde gemoedelijk over ‘s Heeren wegen, terwijl de kleine wrikkende gedachte zich achter het voorhoofd had geplant. Wat doen we toch met z’n allen in de Randstad.

Vlak voor ik weg ging had de Etsmeester nog witte inkt genoemd, om het foutje te verhelpen. Dus gisteren ging ik op pad naar het luilekkerland voor de kunstenaar. Mondkapje voor. O, wat viel de tijd zonder toch te koesteren. Witte inkt en gele oker was de buit om vandaag mee aan de slag te gaan.

Eerst het hoofd twee uur in de Henna en daarna naar de fysio. Mijn lieve nieuwe kleindochter wordt vier vandaag en dat mag natuurlijk dunnetjes gevierd. Het echte grote feest is pas volgend weekeinde. Een eerste schooldag in een nieuwe stad en de vraag voor wie het het meest spannend is, Voor mams of voor dochterlief. Betraande gezichten, geklemde knuffels onder de armen als enige houvast van thuis, letterlijk en figuurlijk, en het zwaaien op de zwaaikist voor de groep waren jarenlang schering en inslag. Zodra de ouders of de oppas de hielen hadden gelicht, was de afleiding groot genoeg om het verdriet te stillen. Kleine meisjes worden groot.

etsen

De weergave op de etsplaat

De handen zijn niet meer schoon te krijgen na zo’n etsweekend. Op vrijdag, nadat de monteur was geweest, op mijn dooie akkertje de voorbereidingen getroffen en met de kleine blauwe prins op pad gegaan. ‘kacheltje’ aan, dropjes onder handbereik en een mellow melodietje op de achtergrond, afgewisseld met de intense stem van Loudon Wainwright. Het was goed toeven op de Hollandse wegen buiten de spits, met een heerlijk herfstzonnetje, dat het landschap in vuur en vlam zette. Natuur op haar best.

Het was vroeg voor mijn doen, toen ik om vier uur het atelier binnen viel, maar nog vroeger waren vier andere vrienden. Terwijl de ene helft al monter achter hun loeplamp zat, stond er thee met chocolaatjes klaar voor iedereen die nog komen moest. Wat fijn om alle lieve vrienden terug te zien. Druppelsgewijs vielen ze binnen. Om acht uur ‘s avonds was de aftrap. Slaapplaatsen waren ondertussen gevonden, bedden opgemaakt, meegebracht eten werd liefdevol gedeeld.

Als Han van Hagen, onze ‘etsmeester’, begint te vertellen, gaat daar zo’n inspirerende kracht van uit, dat je onmiddellijk met een bezielende hand aan de slag zou kunnen gaan. Er ging als vanzelf een deksel open van de kist met etsreceptuur, belangrijke vormen om op te letten, de veranderlijke structuur, maar vooral het spel met licht en donker werden uitgediept. Verschillende grote etsers kwamen langs in boek en ets. Boeiend om de verschillende stijlen te zien, de effecten die men beoogt met het loslaten van de realiteit en hoe men een eigen draai eraan weet te geven. De avond werd besloten met een glaasje wijn en een inventarisatie van de plannen, maar ook werd de vreugde om elkaars weerzien feestelijk omarmd op deze manier. Zo vertrouwd al die bekende gezichten, de groeven wat dieper, het haar wat witter, maar de persoonlijkheid nog altijd dezelfde.

De ‘view’

Een lekker nachtje, een ‘Room with a View’ op de prachtige uitgestrektheid van het Reesdal met de overvliegende luid gakkende wilde ganzen, die ons ruim op tijd wekten. Na een heerlijk ontbijt konden we aan de slag. Er was een werkplek voor ons gemaakt in de galerie. Schoonheid zien doet schoonheid maken. De voorbereidingen waren goed geweest. Een foto van dochterlief met dochter op de arm, terwijl ze een kaarsje opstak. De foto was wat wazig, maar het was een prachtige uitdaging om het licht van de flakkerende kaarsen te vangen in het gelaat. Met vloeipapier in de weer, contouren neerzetten op de geprepareerde testplaat, die ik niet hoefde te schuren en polijsten. Hoera, lang leve de kant en klare materialen. Nu moest alleen de etsinkt even drogen en kon het werk beginnen.

Een tijd lang was alleen het geluid te horen van het tikken van de naalden, al dan niet afgewisseld met gekras, gezucht en de muziek uit de keuken, waar onze gastvrouw de meest heerlijke gerechten uit haar culinaire handen zou toveren. Maar voor ons betekende het eveneens noeste arbeid om de inspiratie uit onze vingers te laten stromen. Als je eenmaal de smaak te pakken hebt, wil je door. Zo snel als kan, want de platen moeten af.

Ondanks een klein foutje die later weg te werken zou zijn, vielen alle componenten samen om de afbeelding van dochterlief zo liefdevol te krijgen als bedoeld. Alle strepen en streepjes op de juiste plek. En daarna de voldoening als ze van de plaat af op papier onder de grote etspers uit rolt.

Diepe dankbaarheid is voelbaar voor alles wat dat mogelijk had gemaakt. Het huis, de liefdevolle verzorging door de gastvrouw, de goede aanwijzingen van de Meester, mijn lieve dochter en kleindochter, de kaarsjes, het beeld en de boodschap daarachter in de vertaling ervan naar de weergave op de etsplaat

etsen·levenskunst/wandeling/natuur

Voor eeuwig in de ziel geëtst.

Het is goed om je eigen kwaliteiten te kennen. Een keer per jaar vertoeven ik en vriendin in Drenthe in het Reesdal. Onder de bezielende leiding van Han van Hagen en de goede zorgen van Lia van Rijn duiken we de wereld van de grafiek in en gaan we een weekend lang etsen. Op zinken platen leggen we een nieuwe wereld vast in lijnen en punten samen met een aantal vaste etsvrienden. We zijn stuk voor stuk gehecht aan dit bijzondere samenzijn. We kiezen zinken of koperen platen met een formaat waarvan we denken dat het werk op past, maken tekeningen naar aanleiding van genomen foto’s, zetten die over op het plaatje met zelfgemaakt carbon of overtrekpapier en gaan dan, met de naald in de aanslag, door tot we van vermoeidheid de punt dubbel zien.

147Bladeren van Renee.

Ondertussen reddert Lia zich voort in haar keuken en trekken er heerlijke kruidige geuren door het huis. Met vaardige hand werpt ze zich op voor dat hele grote gezin van rondom de dertien personen en voorziet ons van koek en zopie. We komen aansnellen met de zwarte vegen op het gezicht, een afwezige blik die bij de vorderingen is, met de au naturelle rouwranden pakken we de bolussen uit het verre Zeeland en de Gouds stroopwafels gedoneerd door de mensen uit die streken. We vullen de stilte met verhalen van de voortgang van het proces, de problemen waar we tegen aan lopen, een gemoedelijke kouten over het voorgaande jaar. Han heeft aanvullingen, prachtige verhalen over zijn kunstreizen, over etsers, over tentoonstellingen en Lia vertelt op geanimeerde wijze keramische wederwaardigheden aan vriendin, die haar eerste schreden in de pottenbakkerij gezet heeft.

156Verfijn werk van Rini.

Wat een rijkdom. We wisselen tips and tricks uit om daarna weer te verdwijnen binnen de kaders van het zink. De wereld vernauwt zich tot onderwerpen, die bij elkaar worden bestippeld en belijnd. Waar bij de andere een serene rust heerst, kras ik mijn hele ziel en zaligheid eruit. Op de een of andere manier heb ik niet de verfijnde inborst om de juiste snaar van het etsen te raken. Ik snap het principe van licht en donker en hoe je dat bewerkstelligt. Het vertrek vanuit de zwartste lijnen, die geen lijnen mogen zijn maar opgebouwd worden uit de tussenvormen. Als ik het dan uiteindelijk op de plaat wil zetten dan heeft mijn tekening mijn eigen ‘zelf’ nodig om het beeld compleet te maken.

135Zonnebaars door Linda

Han is lief en zegt dat ik een klare taal spreek. Mijn fantasie gaat altijd op hol. De voorgenomen Portugese vissen op het bord worden sardienen in blik. Het is meer illustratief dan het betere etswerk. Het werk van de anderen zie ik met mijn foto-oog en iedere keer weer neem ik me voor om de volgende keer, volgend jaar, er nog serieuzer mee om te gaan, een echte ets te maken. Aan de andere kant staat mijn manier van etsen garant voor de vreugde die het me oplevert. Wat is het heerlijk om te doen en wat een wonder als onder al het lijnenspel en punt zich die nieuwe wereld openbaart.

157Poes Pluis soest door zijn ontstaan heen.

De kleine prins en zijn verwondering ten voeten uit met alle gedachten, die zich door de bezigheid heen breien, dat is etsen voor mij. Tussen de naalden en de zuren, de poeders en de doordringende geuren van de spiritus en de terpentine weven zich de verhalen in mijn hoofd, de geurige kruiden van Lia en de grote tafel met gemeenschappelijke bezieling.  Naast het zink zijn deze beelden voor eeuwig in de ziel geëtst.