We nemen het mee

Het druilt tegen het venster. In de verte meen ik een bloeiende krentenboom te ontwaren, maar het blijkt de zijkant van een van de huizen te zijn. Kippigheid geeft soms mooie denkbeelden.

Zuslief appte gisteren met de vraag of ik om half twaalf thuis was. Ze moest zwager naar de fysio brengen in het ziekenhuis hier en daarna kwam ze een bakkie doen. Superleuk. In vogelvlucht bespraken we honderdeneen dingen. Lief was boven zijn administratie aan het ordenen en kwam er het laatste kwartier bij zitten. Mooi, zo’n onverwacht moment.

De dag ervoor had ik in de middag een programma zitten kijken na de drukte van de familiebijeenkomst. Ik hou van het beschouwelijke aanbod op twee en als het lijf verlichting vraagt, waarom de geest dan niet gelijk meegenomen. Het was een programma van ‘De Boeddhistische Blik’ en heette ‘Moeders zijn ook dochters’, een tweeluik waarin Sarah probeert inzicht te krijgen in hoe de moederband ons als kind vormt en hoe het ons vermogen tot intieme relaties kan beïnvloeden, zo luidt de aankondiging.

Een druilerige zondagmiddag brengt daarmee een boeiend gesprek op gang, als lief en ik beiden aanschouwen hoe de actrice Nazmye Oral met haar Turks sprekende moeder op het podium staat en openhartig hun relatie bespreekt. Ik wilde schrijven ‘aan de tand voelde’ en misschien was het ook wel zo. Ze houdt zich in ieder geval niet in en is oprecht in haar gevoelens naar haar moeder toe. Ze hebben deze voorstelling samen een jaar lang voor het voetlicht gebracht en Nazmiye vertelde met respect in haar stem hoe ze een totaal andere moeder had leren kennen dan ze tot dan toe voor ogen had. In deze familieproductie heeft iedereen een rol. Dat was niet onverdeeld even makkelijk. Toch wilde ze haar doel bereiken, dat ze als volgt samenvatte tegenover de reporter van BNN/VARA: ‘Ik wilde, voordat ik sterf, de kans grijpen dat wanneer ik tegenover mijn moeder zit, ik werkelijk voel dat ik van haar houd. Dat heb ik jarenlang niet gehad’. Daarvoor moest ze de trauma’s die opgedaan waren in haar jeugd, ontzenuwen. Eenzelfde idee had ook Sarah.

Zij ging terug in het verleden door haar ouderlijk huis op te zoeken , door de kamers heen te lopen en te voelen en te kijken en te weten. Heel veel details in het ouderlijk huis waren nog intact. Zo kon het gebeuren dat ze op de drempel van wat ooit de ouderkamer was, opnieuw het kind van elf werd, die haar vader zag lijden op zijn sterfbed. Ze stond er als vastgenageld en ging niet naar hem toe. Oprechte ontroering en toch zo begrijpelijk. De band met haar moeder was een zorgende band. Moeder was altijd ziekelijk of onderweg en claimde haar heel erg. Een van Sarah’s herinneringen brengt ons in een klap terug naar de sfeer binnen het gezin. Ze ziet haar vader thuiskomen van zijn werk en haar moeder terugdeinzen als hij haar een kus wil geven. Alleen dat al. Dat hoofd dat naar achteren wijkt. Hoe sterk kan één beeld vormend zijn.

Natuurlijk surf je door dergelijke inkijkjes op de vleugels van de tijd terug naar je eigen jeugd. Dat vergt een graven naar mijn moeders handelen. Het zorgen voor haar kroost, de drukte die dat met zich meebracht, de dominantie van haar echtgenoot, de hang naar kennis en de leeshonger die ze daarvoor nooit voldoende had kunnen stillen. Moeders zijn ook dochters. Alleen deze zin al is iets om even in te verdwijnen. Hoe vormen vrouwen zich. Hoeveel ruimte werd die moeders zelf geboden, hoe gaven ze het door. Hoeveel hebben we ervan meegekregen en gaf dat gestalte aan onze eigen manier van opvoeden bij onze dochters. In hoeverre drukken alle voormoeders een stempel op onze aanpak.

Vragen waarmee ik heel veel tijd zou kunnen vullen. Ook omdat het beeld verzandt in de beelden erom heen. Kalmpjes uitkristalliseren en daar vooral alle tijd voor nemen als je daarover voldoende beschikt. Het past in de rugzak vol herinneringen. We nemen het mee.