De wijde wereld in

In de korte documentaire ‘Personae’ op NPO van afgelopen zondag stelt Maartje Baker, de regisseur, zich de vraag: Nederlandse vrouwen hebben, net als veel andere westerse vrouwen, de vrijheid om zelf te bepalen hoe zij eruit willen zien. Maar in hoeverre zijn dit hun eigen keuzes en wat wordt bepaald door de maatschappij waarin we leven?

https://www.2doc.nl/documentaires/series/3lab/2020/personae.html?fbclid=IwAR0Hojxah2bud5dDG3cT7UNvpMUICnVDXzufxcMvYDCnpMRhwSBemqOMg64#262afc49-43f7-4b52-ae5e-7df6ed258a05

Daarna volgt een indrukwekkend schouwspel van het ontwaken van verschillende vrouwen in hun persoonlijke habitat en hun ochtendrituelen. Er wordt geen woord gesproken. De beelden zijn heel persoonlijk. Alles waarvan een mens niet wil dat ze openbaar geslingerd worden, mogen naar buiten. Het gapen, het krabben, het worstelen met een corrigerende Body, het ronddraaien van een beha. Daarna volgt een gang voor de spiegel. Vrouwen die zich zwijgend opmaken, een laatste krul leggen, een vrouw die haar haren tooit met drie bloementoefen, het omdoen van een brede ceintuur, een sjaal die om het hoofd wordt gewikkeld, het is er allemaal. Al dan niet bijgetekende wenkbrauwen, lippenstift, oogschaduw, mascara en hier en daar een eye-liner. Het gezicht van de vrouw voor buiten.

Het is een boeiend geheel geworden. Toen de regisseur zich besefte dat ze in de ochtend bij het ontwaken eigenlijk alleen maar ‘egoloos’ was en de rest van de dag ze zichzelf transformeerde om zichzelf te zijn‘, kwam de behoefte om dit vast te leggen. Bij het ouder worden, zijn er meer hulpgrepen nodig.

Ik weet niet of dat zo is. Mijn gang voor de spiegel is slechts vijf minuten. Crème, fond de teint, lippenstift, kohlpotlood, mascara en een borstel is wat ik nodig heb om mezelf te zijn, al jaar en dag. Daar heeft leeftijd niets aan veranderd. De snelheid waarmee het opgebracht wordt, is een verschil met die vrouwen voor de spiegel, die aandachtig het gezicht bestuderen.

Met de zussen op vakantie valt op dat we daar alle vier verschillend in zijn. Zus drie is het snelst klaar, zus twee en vier zijn het langst bezig. Die gaan aan de tafel zitten met hun make-upkoffertje en halen alles uit de kast wat er in zit, tot en met het bijtekenen van de wenkbrauwen aan toe. Mijn borsteltjes piepen franck en vrij boven de bril uit, maar zij plukken en stiften net zo lang tot het de gewenste vorm heeft. De enige vorm van correctie bij mij aan de kleding is een beugelloos topje en een zwart hemd, omdat elke andere BH voelt als een strakke band om mijn bovenlijf. Ik kan het niet verdragen. Dus de consequentie is vaak wijde kleding, een wolk van los en luchtig. Het moet vooral lekker zitten. In elke nette jurk voel ik me hopeloos gevangen. Mijn lijf wil de vrije gedachte, net als de geest.

Het zijn mooie inkijkjes in een mensenleven, dit soort documentaires en eigenlijk zorgen ze ervoor, dat je blijft nadenken over het handelen. In dit geval is de vraag die er onder ligt: ‘Wat is voor een mens de essentie van het leven, waardoor je handelt, zoals je handelt.’ Zoonlief houdt drie keer zo lang de badkamer bezet, er wordt geschoren, gesplashed, geknipt, getrimd. Ook dat is het naar buiten brengen van een beeldvorming. Geldt het tegenwoordig ook niet voor mannen.

Op het laatst in het interview dat de docu aankondigde, wordt aan de regisseur de vraag gesteld op welke momenten in het leven zij het gevoel heeft gehad, dat haar uiterlijk(en misschien daarmee ook het ego) er niet toe deed. Als antwoord geeft ze ‘het moment dat ze wakker wordt’ en daarna is er toch altijd weer de behoefte om zich te wapenen tegen de blikken van anderen met correctie-ondergoed en een laag make-up.

’s Morgens de deur uitstappen als mezelf gebeurt alleen als de krant in de bus beneden ligt te wachten. Dan gun ik mijn buren op de galerij een blik op het warhoofd van de slaap, daarna volgt van alles een beetje. Een een vleug van mezelf en een vleug van de make-up, als variatie op een thema. Pas dan stap ik de wijde wereld in.