Op naar de winkel

In Opinie & Debat vanmorgen in het VK een vergelijking van Peter Liebregts over de manier waarop Nederland de crisiscommunicatie afdoet en hoe de Ierse regering dat aanpakt. Terwijl de dichter, Seamus Heaney, in een speech werd aangehaald door de Ierse premier, werd het me ineens duidelijk. Dat is de missing link, waardoor hier de dreiging zoveel meer dreiging wordt. Ik mis de schoonheid van het woord in het betoog van zo’n persconferentie hier. Bij het denken in beelden is de manier waarop een boodschap verpakt wordt een onderbouwing voor de stelling.

Tijdens de conferenties van Rutte en de Jong zie ik bijna altijd een opgeheven vinger en de laatste tijd een schuddende vuist ergens in een ooghoek verschijnen. Toen premier Leo Varadkar in april op Goede Vrijdag de totale Lockdown moest aankondigen, citeerde hij de woorden van Seamus Heaney: ‘If we winter this one out, we can summer anywhere/Als we dit doorwinteren, dan kunnen we overal zomeren’. De historische woorden schreef de dichter naar aanleiding van de Noord-Ierse onlusten, de periode die ‘The Troubles’ werd genoemd en waar op een goede vrijdag een eind aankwam met de ‘Good Friday Agreement’ in 1998. Een prachtige metafoor, waarmee de gemeenschappelijkheid werd onderstreept en een horizon getoond, terwijl hier de boodschap verpakt werd in grimmigheid met een glimlach. Eerst komt er een keiharde boodschap en dan volgt een vergoeilijking of er komen woorden uit de kokers van de woordmakers die de dubbelheid alleen maar versterken. Wat zou ik er graag meer poezie doorheen willen hebben om de wereld mooier te kleuren en niet het dreigen te versterken.

Heaneys oeuvre is er een van verbinding en hoop. Het klinkt door in de totale bevolking. Hoop en troost zijn de tegenhangers voor het leed dat er is. Liebregts haalt John Austin aan, een taalfilosoof, die memorabele uitspraken als deze, die ons hoop en troost verschaffen, ‘Performative Speech Acts’of taalhandelingen noemt. Meer van deze ‘Speech Acts’ graag.

Doorwinteren dus, even cocoonen in een warm holletje, met kaarslicht, mijmeringen en vertrouwen. Het is ook mooi om de tijd te nemen literatuur en poezie eigen te maken in tijden van ongrijpbare realiteit en daarmee de kracht van de taal te gebruiken om die te verkondigen. Eigenlijk snak ik daarnaar. Liebregts pleit buiten de Ierse routekaart ook, dat dat niet het enige is wat we van het Ierse model kunnen leren. Als bonus krijgen we het lievelingsgedicht van de Ieren van de hand van Heaney, cadeau: ‘When all the others were away at mass’. Een gedicht ter nagedachtenis aan de moeder van de dichter, waarbij hij de verbondenheid met haar ving in het moment, dat ze beiden aardappels schilden, terwijl iedereen naar de mis was. Haar hoofd voorover gebogen naast zijn hoofd, haar adem die zich vermengde met de zijne. Een eeuwig moment en te mooi om niet te delen.

When all the others were away at Mass
I was all hers as we peeled potatoes.
They broke the silence, let fall one by one
Like solder weeping off the soldering iron:
Cold comforts set between us, things to share
Gleaming in a bucket of clean water.
And again let fall. Little pleasant splashes
From each other’s work would bring us to our senses.

So while the parish priest at her bedside
Went hammer and tongs at the prayers for the dying
And some were responding and some crying
I remembered her head bent towards my head,
Her breath in mine, our fluent dipping knives –
Never closer the whole rest of our lives.

Een fijn begin van een ochtend, dergelijke overpeinzingen.

#Inktoberopdracht van eergisteren was ‘Float’. Waar kun je beter op drijven dan op je dromen. Die van gisteren was ‘Shoes’. Dat konden alleen mijn ouwe getrouwe kloffies zijn. Ze horen bij mij. Ze zijn bewust niet van leer en worden elk jaar vernieuwd. Bij de laatste escapades naar de tuin waren de sokken doorweekt. Daar valt maar een conclusie uit te trekken met deze regen. Op naar de winkel.