Een omzien in verwondering

Een postuum interview met Marc de Hond door Antoinette Scheulderman in het Magazine van de Volkskrant vandaag, doet alles even stilvallen. Geluiden van buiten worden diffuus en in een mengeling van respect en verbazing val ik stil. De foto’s van Robin de Puy, eerlijk en nietsontziend, hakken er in, door de grootte, door het levensechte in het uur van de dood. Een paar zinsneden blijven nagalmen. ‘Het zijn de boze poppetjes in de buik van je vader’, zegt iemand tegen de kleine dochter van Marc en Remona, als ze boos is op haar vader, omdat ie dood gaat. Ze accepteert dat beeld moeiteloos, net als het feit dat je zo’n element ook in je voordeel kan gebruiken als je je moet verontschuldigen voor iets wat je niet volgens de regels gedaan hebt. ‘Het zijn de boze poppetjes in mij’. Heerlijke kinderlogica.

Er staan passages in uit zijn laatste boek ‘Licht in de tunnel’, dat medio juni zal verschijnen. Rake en humoristische uitspraken, een stuk familiegeschiedenis. De wonderbaarlijke wijze waarop zijn vader Maurice na de oorlog het licht heeft kunnen zien, nadat zijn moeder het kamp van Mengele heeft overleefd.

Een andere opmerking: ‘Hij (opa) en mijn oma hebben  in Auschwiz alles verloren, behalve hun  leven.’ Dat is weer zo’n ijzersterke zin, een die te vergelijken is met de manier waarop Edith Eva Eger in haar boek ‘De Keuze’ zich vrij danste in haar hoofd ten overstaan van Mengele.

Hij is poëtisch in zijn afscheidsbrief naar Remona toe. Schrijft zonder restricties, misschien wel omdat hij ‘al dood is als wij dit lezen.’ Na het interview neemt hij afscheid met : ‘Zij die stervende zijn, groeten U.’ Zelfs in de rouwadvertentie wijdt hij het woord aan zijn achterblijvers en het publiek. ‘Voordat je geboren wordt is er niets. Nadat je doodgaat is er niets. er tussenin zit de attractie. Wat onnoemelijk verdrietig dat die van mij nou net op het hoogtepunt moest stoppen.’

Er is nog iets dat opvalt en dat ik op de afdeling Oncologie steeds vaker hoorde van mensen. Dat er vaak gesproken wordt over de strijd tegen kanker te hebben verloren. Dat impliceert dat je iets verkeerds gedaan hebt, terwijl de ziekte volstrekte willekeur hanteert en je geluk hebt of pech. Bovendien bestaat de kanker niet meer als het lijf het aflegt. Op de rouwkaart komt te staan: ‘Marc de Hond speelde glorieus gelijk tegen kanker.’ Het past hem als een handschoen. Tot ver na zijn leven behoudt hij de regie, door allerlei zaken, die hij nog heeft geregeld. Bewust dood gaan brengt veel verdriet, maar geeft de mogelijkheid, indien je de middelen hebt, om te zorgen voor de nabestaanden. Het verdriet blijft aan ieder van hen.

Een mooie boodschap die hij meegeeft aan zijn gezin is de betekenis van de titel van zijn boek. Licht in de tunnel. Organiseer iets feestelijks juist als je in een moeilijke periode zit. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, maar het zou wel een optie kunnen zijn om de zwaarte te verdrijven. Met licht breng je het donkere in balans. Daarbij denk ik onmiddellijk: Aan de andere kant mag rouwen ook. Pijn en verdriet vatten in een pure emotie kan zo’n opluchting zijn. Ieder mens mag op een eigen manier het verlies en het verdriet erom leren voelen en daar zelf de antwoorden voor vinden.

Het interview is imponerend, het maakt deuren open, schudt hier en daar aan de grondvesten maar is ook een waardevolle aanzet voor overpeinzingen. Dat bracht het mij in ieder geval. *Een omzien in verwondering.

*(naar het boek van Annie Romein-Verschoor)