Op slag ziet het er vriendelijker uit

In het nachtblauw trok een dikke witten watten deken over, zachtjes wiegend boven de wereld. Af en toe brak er, als extra troost, een wolk open en toonde een stralende ster. Met een lodderoog nam ik het waar, weggekropen onder het dekbed, veilig, geborgen en vertrouwd. Zoveel schoonheid in de stille nacht.

Ondertussen is er achter een andere deur in het hoofd een nieuwe wereld opengegaan. Die was summier bekend, enkele namen, wat spreekwoorden en een paar verhalen en romantische films van ridders en veldslagen. De literaire kant was volslagen onbekend. Met Erasmus mee een duik nemen in de Latijnse en Griekse klassiekers, de filosofen en de wijsgeren ontmoeten, de sofisten en de humoristen leren kennen. Te lezen over die laatste vermakelijke schrijvers, die er niet voor terug deinsden om in hun komedies scabreuze teksten te verwerken of om hun voordrachten te verluchtigen met grootse en soms obscene kostuums.

Daar tussendoor spoedt de tijdmachine zich naar de middeleeuwen rond de eeuwwisseling van 1500. Frankrijk, Engeland, Italië met zijn gewelddadige paus, die zijn macht aan het vergroten was met het leger Zwitserse huurlingen. De opkomst van de boekdrukkunst en de rol van het geloof daarin, het onderwijs, de pedagogen, monniken, priesters en bisschoppen, edelen vormden samen die roerige wereld.

Het leest langzaam, zoveel informatie vind je terug op elke bladzijde. Bovendien vallen er aantekeningen te maken, wil je niet over de belangrijke keerpunten in het leven van deze schrijver heen lezen. Het erudiete klimaat in Engeland doet weldadig aan, omdat hij daar in een bloeiende gemeenschap verkeert van kennis, cultuur en muziek, waar ook de vrouwen aan deelnamen. Zijn vrienden blijken al even belezen als hijzelf.

Hij heeft zojuist ‘Het lof der Zotheid’ geschreven, waarin Vrouwe Dwaasheid orakelt tegen haar publiek. Haar vader is ‘Kapitaal’, haar moeder is ‘Jeugd’. Uit zo’n verbond tussen geld en frivoliteit kan alleen maar dwaasheid ontstaan. Ik beleid mijn eigen zotheid. Nog 300 bladzijden te gaan in een tijdsbestek van twee en een halve dag, dat is geen sinecure.

Vriendlief schreef over zijn bezwaard gemoed in deze wereld van onrust en het roerige bestaan, van macht en geld. Met zo’n terugkijken in de geschiedenis wordt zelfs dat betrekkelijk. Is er ooit serene en volmaakte rust geweest in dat dagelijkse leven. Vroeger lijkt kabbelender, maar natuurlijk is niets minder waar. Natuur brengt rust, meditatie, contemplatie, een teruggetrokken bestaan. Daar heeft hij genoeg van om hem heen, maar nu spelen zijn ouderdomskwalen op en benemen hem de rust, omdat het lijf onwillig en grillig haar eigen voortgang uitstippelt. Een bijkomstigheid is het zwarte, dat boven komt drijven onder die omstandigheden. Niet bij machte zijn om nog de zon te zien als stralend baken, die ster die door het wolkendek prikt en een belofte pinkelt, een groeiende eenzaamheid.

De regen klettert ondertussen weer tegen de ruit. Aan de ene kant is dat een geruststelling. Geen weer om naar de tuin te gaan. Je zou er stranden op het modderpad en voorzichtigheid is geboden. De knie is aan het opspelen, misschien door verandering van het weer. De omslag, die zich vertaalt in de oude krakende botten en spieren. Het gezin van dochterlief is coronavrij verklaard. Bij zoonlief slaan ze zich er dapper doorheen.

Alsof de duvel ermee speelt, breekt ineens de zon door het grijs en vallen de varende wolken open om grote stukken hemelsblauw door te laten. Op slag ziet het er vriendelijker uit.