Dat beeld en dat verlangen

‘Op de ochtend van koningsdag viel in Schiedam een koe in het water‘ en net als de auteur Merel Bem van het artikel in de rubriek beeldvormers, had ook ik een groen weiland, doorspekt met paardebloemen en madelieven, voor ogen en een sloot. Een vijftiger-jaren beeld. Een lieflijk beeld, waarbij de boeren haar uit de sloot zouden trekken met man en macht, de koe zou loeien en iedereen rood zou aanlopen van de inspanning en opgelucht zouden ademhalen als de missie geslaagd was.

De foto bij het artikel sloeg snel daarop dat hele droombeeld aan stukken. De koe had geen misstap begaan uit de wei in een boerensloot, maar was van een drijvend ponton, een ‘floating farm’ gevallen in de Merwedehaven. Het water was diep en de brandweer moest er aan te pas komen met een hydraulische kraan en duikers hielden het dier drijvend.

De auteur vroeg zich af, wat haar vijftigerjaren beeldvorming over deze ‘Koningsdagkoe’, had opgeleverd. Ze liep achter op de thema’s en als beeldvorming zo werkte dat het de werkelijkheid niet meer kon bijbenen, als je door de bomen het bos niet meer ziet, moest je gaan bijstellen, besloot ze.

‘Waarom hebben we in Nederland met een overvloed aan weiland drijvende boerderijen nodig’ is volgens mij geen gekke tegenvraag. Het kwam door de openingszin dat het nostalgische beeld bij mij opgelepeld werd en tevens gold voor mij dat ik niet op de hoogte was van ‘the floating farm’. Het riep nog meer vragen op. Waarom niet een drijvende boerderij, waarom in Schiedam in de haven, had het meerwaarde of was het een experiment, werd de koe voorbereid om in een moderne ark van Noach de zondvloed af te wachten. Het bleek een staaltje van technisch vernuft te zijn en inderdaad als voorbereiding op een toekomst van een wereld, die kampte met ruimtegebrek en een stijgende zeespiegel.

De link naar de tweede kamer werd gelegd door het woord beeldvorming en een opmerking van CDA-kamerlid Anne Kuik hierover: ‘Er ontstaat een beeld dat beeldvorming belangrijker was dan het leed van de ouders’. Het is van een een ander kaliber, al zal koe haar eigen geleden leed eveneens in doodsangst hebben doorstaan. Met recht valt vast te stellen, dat je als politiek dan aardig de weg kwijt bent. Koe staat weer op haar vier poten, sneller dan alle gedupeerde ouders kunnen rekenen op compensatie.

Het zorgt er wel voor dat ik nasudder over de eenvoud der dingen met als tegenstelling een maakbare wereld. Soms, heel soms en tegenwoordig zelfs wat vaker, conform het toenemen van de leeftijd, verlang ik naar de rust in die dagen van vroeger. Het is allemaal overgoten met een saus van nostalgie. Iets wat achter je ligt, wordt altijd mooier dan de realiteit van toen, maar de wereld was beduidend kleiner, de nieuwsgaring beperkter. Elementen als televisie en telefoon kwamen pas halverwege mijn jeugd het leven binnen.

Er was veel onschuldig vermaak, dat aangekondigd werd door een vriendelijke tante Hannie, die met een brede stralende glimlach en met twee handen zwaaiend afscheid van je nam. ‘Dag kinderen, tot de volgende keer’. Op die volgende keer moesten we een hele week wachten, om met de halve straat aan kinderen voor dat kastje te mogen kruipen bij de familie die als eerste televisie had in de straat. Tijd was ruim bemeten.

Onwetendheid en argeloosheid, naïviteit van de jeugd, waren de tijdrekkende onderdelen van dat leven in de vijftiger jaren. De versnelling is hetzelfde, als iedere andere generatie heeft doorgemaakt, al gaat het nu wel met duizelingwekkende snelheid. Dat maakt dat een mens kan terugverlangen naar een beeld van een doldwaze blije koe, die in het weiland wordt gelaten en uit euforie en pure pret niet goed oplet en de sloot instapt, dwars door het kroos heen, met een pompeblad en een verbouwereerde kikker op zijn koeienhoofd. Dat beeld en dat verlangen.

‘In 80 dagen de wereld rond’ leert me de keuken van Kazachstan kennen, de kunstenaar heeft een onvertaalbare naam, in de kom komt een vegetarische zuurkoolschotel met kaas uit de oven.

500 gram zuurkool, 25 gram reuzel(ik gebruikte boter), 500 gram gekookte aardappelen, 25 gram boter, scheutje melk, zout, peper, gemalen nootmuskaat,, 3 eetlepels paneermeel, 35 gram geraspte kaas.

Kook de zuurkool met de reuzel en een scheutje water in ongeveer 30 minuten gaar. Laat de zuurkool uitlekken. Pureer de aardappelen met de boter en een scheutje melk. Voeg er naar smaak zout, peper en gemalen nootmuskaat bij. Leg de uitgelekte zuurkool op de bodem van de ovenvaste schaal, dek het geheel af met de aardappelpuree. Strooi de paneermeel en de geraspte kaas erover. Bak de zuurkoolschotel in een op 200 graden voorverwarmde oven ongeveer 25 minuten. Het gerecht is klaar als alles door en door warm is en er een mooi goudbruin korstje op zit.