Voeden en gevoed worden

Voor de zoveelste keer gaan op FB mijn felecitaties rond, een hele fijne dag en een prachtig en inspirerend jaar. Ondanks dit tijdsgewricht meen ik het. Iedereen die jarig is wens ik het geestelijk vermogen van het optimisme toe. De lichtpuntjes, het kleine geluk, de dagen in hun kleinheid, in alleengaan en toch het ervaren van de schoonheid en de bijzondere momenten die het oplevert. Voor nu, straks en later. Zullen we zeggen ‘Weet je nog’ en het weglachen of zullen we zuchten onder nog zwaardere last. Niemand kan het zeggen. Een gedicht:

Amnesie

Een man liep op de gang van neurologie/het lange silhouet in het gefilterd licht/versterkte zijn lengte en de gang/hij slofte wat, drie vier stappen, dicht/langs de kale muur en bleef dan staan/hief zijn hoofd op, keek  zoekend om zich heen/en schalde ‘Zuster…..ken u me zeggen waar het toilet is’/de woorden sneden messcherp de stilte uiteen/ik wees hem op het einde van de gang

hij slofte voort, drie vier stappen,/om daarna stil te blijven staan/en onbeholpen op zijn eigen voet te trappen/‘Zuster….. ken u me zeggen waar het toilet is’/weer wees ik hem de weg en hij ging door/maar  in mijn ogen moest zijn te lezen/hoe dapper deze man de strijd beslechtte/door vanuit zijn diepste wezen/volhardend zijn eigen weg te gaan/overtuigd een oplossing te vinden/omdat zijn geheugen hem liet staan

Ooit werkte ik, als verpleegkundige in opleiding, op de afdeling Neurologie in het AZL in Leiden. Diep onder de indruk was ik van de mensen die daar lagen met hun hersenaandoeningen. Soms was de spraak verdwenen, soms het geestesvermogen, soms de werkelijke leeftijd, zodat de persoon afdaalde naar het kind in hem. Met de neurologen en met de collega’s hadden we boeiende gesprekken over de ongrijpbaarheid van het menselijk brein. De deernis die ik voelde als iemand met afasie een heel verhaal mummelde in brabbeltekens waarbij, vermoedelijk op de vraagtekens in mijn ogen, de radeloosheid binnensloop in de blik van de persoon in bed. Of de jonge glazenwasser, die uit zijn bakje was neergestort en met zijn hoofd op de plaveien terecht kwam en daardoor aan geheugenverlies leed, dus om de haverklap de weg vroeg, terwijl het antwoord resoneerde tegen de hoge muren van de lange gang. Nooit ben ik ze vergeten en al helemaal niet het ongewisse waar ze in waren beland.

Ongewis, dat was het brein, ongrijpbaar. Wat men ook probeerde al kon men steeds meer, maar het doorwrochten van de materie bleef tot in lengte der dagen en nog. Moeilijk te doorgronden wereld.

Hersenschimmen van Bernlef was voor mij een bevestiging, van de zware mist die op kon zetten om een dicht gordijn te vormen, waar de werkelijkheid in verdween en dat zo een eigen beleving schiep. Zoals de vrouw in het bed van het bejaardentehuis, die op een kamer met vier demente vrouwen lag en wakker werd. Haar ogen staarden in het niets, terwijl ik tuurde naar aanwezigheid. Ineens, in een kort ogenblik, trok de mist op, even heel helder keek ze me aan. Maar dan die diepe zucht, die sneed door de nachtelijke stilte, waarmee ze weer terugviel in de dofheid van wat was.

Ongrijpbaar en ongewis bleek de toekomst. Onvoorspelbaar. Toch bleef de glazenwasser stug zijn weg vervolgen, de afasiepatient doorbrabbelen tot de boodschap begrepen was, de demente vrouw haar toekomst indommelen en ging mijn leven door. In die dagen telde de kleine overwinningen die we behaalden, het minieme contact, het stukje begrijpen, het kunnen ontcijferen van gevoelens die diep in het binnenste sluimerden. Zelfs op die afdeling vielen er naast het leed ook parels te sprokkelen, zolang je voedzame grond boodt. De aanhouder won.

Vanmorgen was er op datzelfde FB een docu over een papier-kunstenaar, die in haar huis de fijnheid en de sierlijkheid van de natuur vertaalde in haar werk met een onstuitbaar geduld en met liefde voor het materiaal, dat ze in haar vingers had. De finesse, waarmee ze het klimopblad tot een filigrein aaide in het teiltje met water, getuigde van eerbied voor de oude techniek. De fijne doorzichtige schaal van dit filigrein, teer en kwetsbaar, maar zo prachtig, goudkleurig met het zachte licht erop, wiegde zachtjs in haar opgeheven handen. Het resultaat, het hoogste goed. Omdenken in schoonheid. Het zorgde voor het herstel van de balans in mijn gemijmer. Zo werkt dat dus. Voeden en gevoed worden.