De moeite meer dan waard

Dankzij de inspiratie door een van de afleveringen van BinnensteBuiten had ik van de week, met vooruitziende blik, al gist gehaald. Gisteren was zo’n dag van de kleine vreugde. Het was de hoogste tijd voor een Focaccia, een heerlijk Italiaans brood, dat in een handomdraai op tafel staat. Ooit in het grijze verleden bakte ik bijna elke dag een brood maar langzamerhand, door drukte in het gezin en op het werk, kwam daar het slop in. Met al dat rusten op de lauweren werd het weer de hoogste tijd voor lekker, voedzaam en gezond.

Bloem, gist, zout, suiker en water is alles wat nodig is voor het brood zelf en voor de aankleding, olijven en knoflook, tijm, oregano, parmezaanse kaas en zeezout. Voor de broodnodige vitaminen zou ik een aangepaste versie van de tomatensalsa maken. Het werd een feestje daar in die kleine keuken van mij. Het scheelde niet veel of ik had ‘La Traviata’ van Verdi opgezet. Het mooie deeg was goed gerezen en daarna duwde ik de vulling er met de vingertoppen in. De salsa was een eitje om te maken en samen bleek het een voedzame en zeer smakelijke maaltijd. Ik heb nog veel meer gist. De kok in mij, die diep lag te sluimeren als een soort Doornroosje, is wakker gekust door de kookprogramma’s. Heerlijk tijdverdrijf op lange dagen.

De ankers van tape mochten van de knie af en het wonder was geschied. Ze was eindelijk geslonken, leek me. Of het was een vurige hoop die het me liet geloven. Het kwam goed uit, want langzamerhand droogde de inspiratie een beetje op tussen de vier muren, ook al bleef ik er naarstig naar zoeken.

https://www.npostart.nl/avro-close-up-lennaert-nijgh-tip-van-de-sluier/24-11-2012/AVRO_1565467

Gelukkig zijn er tussen het aanbod van de programma’s doorgaans een aantal parels te vinden. Een die me regelrecht terugbracht naar mijn puberjeugd was die van Lennaert Nijgh uit de Close-up serie van de Avro. Het beeld uit mijn jeugd, Nederland vlak voor provo haar intrede deed, werd vooral gevoed door singer-songwriters en het cabaret van dat moment. Boudewijn de Groot zong de teksten van Lennaert met verve en wij zongen ze met liefde mee. Het waren onze wapens om mee te schermen tegen de dogma’s van de jaren vijftig en zestig, de vooroordelen, de minzaamheid en de benepen burgerlijkheid, de oorlogsdreiging, de kernwapens, de onderdrukking van de vrouw en meer van dat werelds ongenoegen. Het leven was een achtbaan waar niet uit te ontsnappen viel anders dan met onze eigen gecreëerde wereld. Met woorden zeg je zoveel meer dan met wapens. Ze beten zich een weg naar het echte leven, de liefde, de vrijheid. De documentaire ‘Tip van de sluier’ probeert inzicht te geven in het leven van deze grote dichter, die de wereld teksten bracht van een krachtige en tegelijk breekbare taal, een lied van pijnlijk verlangen naar de onbereikbare liefde, in de meest ruime zin van het woord.

Zijn vrouwen zijn het er allemaal over eens, dat niemand echt helemaal tot in de kern door kon dringen. ‘Een mysterieuze man’ zo omschreef Astrid Nijgh hem. Er komen prachtige verhalen los als ze hem uittekenen in het interview. Over wat zijn teksten met de zangers deden. Iemand zei daarover: ‘Je zit er middenin. Je bent de camera van zijn verhaal’, ‘De werkelijkheid en de droom liepen paralel’. Hij vroeg zich tegenover Boudewijn ooit af: ‘Heb ik mijn teksten beleefd of leid ik mijn leven’. Het is geen opbeurend verhaal, triest om te zien hoe moeizaam een periode het schrijven ging en wat dat met hem deed. Hij werd onzeker, keek met ontzag naar andere schrijvers, terwijl hij de beste Nederlandse tekstschrijver was. Vooral in het laatste stuk kwam steeds dezelfde vraag in mijn hoofd op. Kan je leeg geschreven zijn? Boudewijn zegt: ‘Voordat hij dood was, miste ik zijn teksten al’. Aan de andere kant heeft het gemis aan zijn teksten ervoor gezorgd dat de zanger zelf in de wereld van het tekstschrijven is gedoken. Zo werkt dat dus.

Lennaert Nijgh is voor mij de man van mijn jeugd, de jaren zeventig, de poezie van het leven, zijn leven. De moeite meer dan waard.