Klaas Vaak strooit liefde

Dat er van die nachten bij zijn, waar Klaas Vaak je deur lijkt te hebben overgeslagen, of aan het begin van de invallende duisternis slechts met hazenslaapjes heeft gestrooid. Als kind vond ik het beeld van Klaas Vaak vertrouwd. Het hielp om me minder bang te laten zijn. Toch kwamen met zijn zandkorrels ook de nachtmerries mee. Een aantal jaren dezelfde, gedrenkt in bloedstollende feiten. Badend in het zweet werd ik dan wakker en luisterde naar het snurken van mijn ouders in de kamer ernaast. Mijn moeder met tussenpozen, mijn vader, die met gemak het zwarte woud aan het slechten was. Het had geen zin om met mijn pekkende blote voetjes op het koude zeil, rillend van angst, naast hun bed te gaan staan. Ze werden niet wakker, had de ervaring geleerd. Toen mijn moeder zo oud was, als ik nu, kwamen ook haar slapeloze nachten. In de dagboeken staan ze vermeld. Met gestage herhaling waren er nachten bij dat ze de klokslagen van de kerktoren telde, om tegen vijven in te sluimeren en vervolgens in de ochtend wakker te schrikken. ‘Als je je ogen dicht houdt, rust je ook uit,’ zei mijn moeder vergoelijkend tegen zichzelf. Gisterennacht was zo’n nacht.

Vandaag was het rond vijven. Het blijft lang donker buiten en ik mis het witte ochtendlicht. Ik lees een stuk de ochtend open en moet soms herlezen omdat gedachten afdwalen en de ogen wel de letters zien, zonder de betekenis vast te leggen. De oorzaak ervan kan ik herleiden. Het is het gesprek dat ik met de oude voerde, die verwijt na verwijt als krassen aan een balk verzamelt om ze daarna aan elkaar te breien tot een deken van misverstand, verwijten en het opdringen van een schuldgevoel. Ik ga in verweer. ‘Niet doen’, sist in mijn onderbewuste een stemmetje. ‘Laat betijen.’ De achterdocht sproeit uit zijn ogen en ik kom niet verder dan te antwoorden, dat hij op alle slakken zout legt. Heldere communicatie is het moeilijkste wat er is, als er met emotie en argwaan gestrooid wordt. De som der dingen levert een verdrietig gevoel op. Hij vertrekt.

‘Kijk maar naar mij,’ zegt kleine koolmees terwijl ze aan een appeltje pikt. ‘Luister naar mijn lied’ zoemt de enorme bruine wesp van tak naar tak. ‘Snoep maar mee’ brommen de hommel-teddyberen in de springbalsemien. De tuin is vol van leven en warm op deze aangereikte zomerdag.

In het boek van Sinan Çankaya vind ik een zinsnede die aan het denken zet: ‘Een botsing tussen een persoon of eigenlijk vooral een botsing tussen het beeld, dat die persoon van je heeft met het beeld dat je van jezelf hebt, dat verschil slijpt uiteindelijk je zelfbeeld‘ Soms is dat een stimulans en soms levert het een deuk op. Het vraagt om een reflectie, maar ik kan het gesprek bijna niet terughalen, waar ik weet dat de oude het zich woordelijk zal herinneren. Onder alles ligt verwijt. Ik wil niet in de rol van de verdediger of van de veroordelaar. Ik zoek positieve energie, omdat we die zo hard nodig hebben in deze dagen. Ze botst tegen de blik in zijn ogen.

Vriendinlief appte over een sterfgeval heel dichtbij in haar familie. Ik herinner me ineens het lege gevoel van mij, bij zo’n verlies. Ontheemd, ontgoocheld en toch dankbaar om dat lijden, dat er niet meer is, om het onmiddellijke gemis dat optreedt, om dat wat we lief hebben, los te laten. Om wat ooit was en niet meer zal zijn. Het gesprek van de middag ebt weg, er zijn onnoemelijk veel meer gedachten, die het waard zijn om overpeinst te worden of om je uit de slaap te halen. Klaas Vaak strooit liefde.