Kwetsbaar, maar ook in staat tot helen

Ik kom in Letter & Geest van vorige week zaterdag opnieuw een boek over incest tegen. Het laatste boek dat ik uitgelezen heb is dat van Manon Uphoff: ‘Vallen is als vliegen’ over hetzelfde onderwerp.  Ik was er tamelijk ondersteboven van. Misschien ook omdat de locaties zo herkenbaar waren. Alles speelde zich af in de achtertuin van ons huis bij wijze van spreken. En in een nagenoeg zelfde tijd als mijn jeugd. Herkenbaar dichtbij.

De onschuld

Dit is het eerste autobiografische werk van Wytske Versteeg na vier romans en heet ‘Verdwijnpunt’. Er wordt lovend over geschreven door Inge Schilperoord. Die sluit de recensie af met het aanhalen van een indringende zin: ‘Acceptatie is een kleine, rustige ruimte’. Wat een prachtige omschrijving voor iets dat met veel pijn en moeite is veroverd. Het is een onderwerp dat je het liefst ver weg zou willen stoppen, hoofd onder de dekens en ik ben er even niet. Niet alleen het kind wordt misbruikt, maar ook de onschuld, het vertrouwen en het geloof in het leven. Dat realiseer je je bij het lezen. Het brandt en het schuurt aan alle kanten, zo’n relaas. Hoe graag zou je er geen weet van willen hebben. De dader is een Bourgondische opa en voorgoed draait die bekentenis de nek om van die ene en in de emotie van al dergelijke types. Zo krachtig is het woord, zo krachtig is de autobiografie, waarvan je weet dat het echt gebeurd is.

Als het om de bevindingen van Inge gaat, wil je het lezen. ‘Dat het Versteeg lukt om haar ervaringen op ontroerende, sensitieve en volstrekt originele wijze invoelbaar te maken, maakt verdwijnpunt tot een grootse prestatie’. De manier waarop ze het verwerkt is herkenbaar en kom je vaker tegen. Ze gaat steeds meer in haar hoofd zitten. Bij ‘De Keuze’ het boek van Edith Eva Eger, die haar pirouettes moest draaien voor Jozef Mengele in Auschwitz, weet die haar weerzin te overbruggen door te bedenken, dat wat er in je hoofd zit alleen aan jezelf toe behoort en aan niemand anders. De weg om te ontsnappen aan wat er daadwerkelijk gebeurt.

De verwerking door Wytske gebeurt met vallen en opstaan. Het is een lange weg, een achtbaan met pieken en dalen, die navenant even hoog als diep zijn. Als je het voor elkaar krijgt, om de belangrijkheid ervan te  laten verdwijnen, dan kom je uiteindelijk: ‘In die kleine, rustige ruimte’.

Dat beeld is mooi. Immers, als je tot acceptatie komt, daalt er een bepaalde rust over je, die ervoor zorgt dat je ontvankelijk bent en weer openstaat voor het inslaan van een nieuwe weg. Er zijn in het leven verschillende keren een moment geweest, waarop ik mezelf in balans moest zien te krijgen. Soms had ik daar hulp bij nodig in de vorm van een vriendin of een psycholoog, een boek of anderszins. Pas als de balans herstelt is, het voorval op een plek gevallen waar het niet langer schrijnt en de blauwe plekken en de butsen geheeld zijn, is er die kleine rustige ruimte, waar veiligheid voorop staat.

Open deur

Dat schenkt het vertrouwen om, na een eindeloos gevecht, toch die deur weer te kunnen openen. Kwetsbaar, maar ook in staat tot helen.