een nieuwe dag kon beginnen

Met mijn kippige ogen, want de bril lag zoals het een goede bril betaamt, netjes te wachten naast het scherm tot de ochtend, zag ik dat het 1 uur 36 was. Midden in de nacht en nog geen syllabe van slaap te ontdekken Wakkere nietsziende ogen. Dan maar koffie halen en wat afleiding zoeken. Bril op de neus. Letter & Geest van schoonzoonlief gekregen, dus goed voor leesvoer voor een dag of drie. Er klonk wat gerommel uit de kamer naast me en ik zag achter elkaar de lichten van drie auto’s de nacht ontwrichtten. Verwonderd keek ik, met mijn bril op, nogmaals op het oplichtende scherm van de Iphone. O, dat verklaarde veel. Het was 5 uur 25. Mijn ‘wakkere’ uren waren in feite dus niet zo waakzaam geweest, als ik me had ingeleefd.

De reportage van Laura Molenaar over de Vlaamse Alica Gescinka in het weekendblad van Trouw zorgde ervoor, dat ik even later rechtop en monter nadacht over de waarden van het leven. Ze stipte het verschil aan tussen de waarheid en de leugen en alles wat daartussen lag. Vooral dat laatste was wat intrigeerde. Het benoemen van een leugen drukte een stempel, die met je mee bleef reizen tot in lengte der dagen. Ik dacht aan het lied van Harrie Jekkers met zijn Klein Orkest: ‘Mijn vader is een leugenaar’ en hoe heerlijk verfrissend ik de man daarmee vond. De vader, bedoel ik. Iemand die de werkelijkheid naar zijn hand zette door er zijn fantasie op los te laten. Nee, de intentie om te liegen was er niet. Hij maakte het leven gewoon een beetje spannender, kleurrijker, leefbaarder misschien wel.

Als er vroeger een moeder bij me kwam in de ochtend, die een schoorvoetend kind, dat achter haar rokken wilde wegkruipen met rode konen, toch naar voren duwde met de woorden: ‘Hij heeft wat gestolen’, brak mijn hart, maar was ik blij dat ze haar gedachten op tafel legde. Een kind heeft nooit de intentie om te stelen. Ze vinden iets mooi en nemen het mee, omdat zo’n autootje brandt in je handen of zo’n glimding erom schreeuwt om meegenomen te worden. Eer je er erg in hebt, zit het ineens in je zak. Het komt er pas weer uit rollen als je uitgekleed wordt en de broek ondersteboven wordt gehouden om hem op te vouwen.

Het enige dat ik de kinderen vroeg was of ze in het vervolg wilde vragen of ze het even mochten lenen. Meer was er niet nodig. Dat snapten kinderen onmiddellijk en gelukkig vatte bijna iedere ouder de hint. Het ging om de intentie. Wij bekijken te vaak vanuit ons kader onze werkelijkheid, terwijl die er nog helemaal niet is in de belevenis van een kind. Alicja benoemde in het bijgaande artikel hetzelfde over de waarheid. Het gaat er niet om of het waar is of niet, maar het gaat om de intentie waarmee het gehanteerd wordt, om de waarachtigheid. Als je moedwillig bezig bent met iemand om de tuin te leiden kan je van liegen spreken, maar als je uit overtuiging iets beweerd is het een ander verhaal. Alicja zegt: Een leugen wordt niet gekenmerkt door onwaarheid, maar door onwaarachtigheid. Waarheid toets je aan de feiten, waarachtigheid toets je aan de intenties die iemand heeft, wanneer die zijn uitspraak doet’. 

Een kind vertelt altijd zijn waarheid. Het jokt niet, het steelt niet, het koestert geen grote geheimen bewust diep in zijn binnenste. Ze zijn open en eerlijk. Daarom komt zo’n speeltje uit een broekzak rollen aan het eind van de dag en is het niet schuldbewust verborgen. De noemer maakt de dief of de leugenaar, zoals ‘de gelegenheid de dief kan maken’ naar die oude wijsheid.

Ik was blij met het vroeger morgenuur, met de gekregen Letter&Geest en het verlichtende filosofische artikel. Ik was weer even terug in de groep, met kleine en grote dilemma’s. Met dit issue, dat zo verhelderend werkte, als er fijntjes op gewezen werd. Opgelucht vervolgden kinderen en ouders daarna hun weg, terwijl ik ze glimlachend nakeek. Een nieuwe dag kon beginnen.