Lotsverbondenheid

De duiven spelen het echospel. De een vliegt naar een tak, de ander haast zich erachter aan , dan kiest de ander een tak en vliegt de een erachter aan. Zo bevliegen ze de hele boom. Ze kunnen er geen genoeg van krijgen. Steeds als ze heel even elkaars schaduw zijn, vliegt er weer een.

In het ziekenhuis viel het mee met de drukte op de dagbehandeling, al waren alle stoelen bezet. De kamers bleven lang leeg. Voor sommige was het de laatste keer. Het verloop was spannend, maar de opluchting was groot. Het was of wachten op de operatie of wachten op de uitslag van een scan, die na een paar weken gemaakt zou worden. Er kwamen veel nieuwe mensen voor een behandeling. Dan is het vooral een kwestie van vertrouwen opbouwen. Daarbij laten steeds kleine delen persoonlijkheid los, tot de contouren compleet zijn in een wederzijds vertrouwen.

’s Avonds de leesclub met het bespreken van het boek van Ocean Vuong met de intrigerende titel: ‘Op aarde schitteren we even’. De beoordelingen liepen uiteen van een mager zesje tot een dubbele negen. Onder de huid kruipen van iemand wiens cultuur je niet kent, die komt uit een wereld die niet onder je ervaringshoek valt, gaat niet vanzelf. Voor veel geschreven zinnen bleek verdieping nodig, omdat hij beeldend spreekt en in symbolen. De taal vloeit als honing.

Pas als hij bekent, dat hij homofiele gevoelens heeft voor de Amerikaanse jongen wordt het verhaal zichtbaar. Maar de brieven aan zijn moeder, de flarden Vietnam die voorbij schieten, de herinneringen aan zijn gewelddadige vader naar de echtgenoot toe,  het optreden van zijn moeder naar hem toe, zorgt voor de lading in het bestaan. Een  moeder die, volgens de overlevering  van de grootmoeder, schizofreen zou zijn, ‘net als zijzelf ook niet goed was in haar hersenen’.  Ze zijn onvoorspelbaar, want de wreedheid komt uit het niets, zonder specifiek aanleidng. Dat maakt de dreiging groter.

Vanaf zijn geboorte wordt hij Hondje genoemd, omdat grootmoeder het gebruik aanhangt een kind naar iets onbelangrijks te benoemen, zodat kwade geesten het met rust zouden laten.

Het leven in Amerika is een grote struggle for life. De moeder met haar kapotte nagels en pijnlijke rug door het ongezonde werk in de nagelsalon, die nog steeds op een matje op de grond slaapt, is een van die tegenstrijdigheden. Het Hartfort in Connecticut ademt troosteloosheid. De varkenskarkassen die aan de vleeshaken hangen lijken sprekend op de ribben van verkoolde mensen, vertelt moeder Rose. Zo wisselen schoonheid en pijn elkaar af en vergezelt hem op de zoektocht naar zijn eigen identiteit.

Het boek beschrijft hoe hij voortdurend tegen racisme oploopt. Hij leert pas lezen op zijn elfde en bouwt zijn Engels uit. De lange brief aan zijn moeder zal zij nooit lezen, want ze is analfabeet. Een aandoenlijke scene is het overlijden van oma Lan, waarbij de moeder van Vuong, haar zus en hijzelf waken en de twee dochters liefdevol, teder zelfs, na het overlijden de moeder de laatste eer bewijzen. Zijn grootmoeder was de spreekbuis van het verleden, zijn moeder de belichaming ervan.

Als hij op het laatst ook de schoonheid ervaart, waar hij eerst dacht uit een kogel geboren te zijn, ontroert hij. Net als de beschrijving van de waarneming, de natuur om hem heen. Het feit dat je beelden op kan wekken door er in te geloven. Maar altijd is het verweven met de ruwe werkelijkheid. De verslaving om hem heen, de vrienden die sterven aan een overdosis, de dood van zijn eerste liefde door het gebruik van verslavende medicatie, het begin van het einde.

Zijn gedichtenbundel: ‘Night sky with exit wounds’ verheldert. Er komt een gedicht in voor, dat alles zegt over hoe hij zijn verleden, heden en toekomst met zich meedraagt: ‘An American soldier fucked a Vietnamese farmgirl. Thus my mother exists. Thus I exist. Thus no bombs = no family = no me./Yikes.’ Ik ben dankzij de oorlog.

Dankzij de taal heeft hij zijn onzichtbare status overwonnen en de woorden gevonden die zijn werelden verbindt. De losse gedachten die tussen de verhalen door zweven, lijken associaties, haastig opgeschreven om uit te werken. Prikken soms pijnlijk helder in de omstandigheden en fileren met regelmaat zijn diepere gevoelens. De liefde voor de moeder blijft in een nuchtere constatering dat zij op elkaar aangewezen zijn, waardoor hij op een nacht tegen haar zere rug aankruipt en de lotsverbondenheid koestert.