Dát kind in ons ging los

Vakanties duren langer als je de inspiratie mist, die we op onze ontdekkingstochten langs de diverse schildertechnieken opdoen, Het is een belangrijk gegeven om deze Knockart Schildercursussen onder leiding van Mieke Simons te blijven volgen. Niet alleen duiken we de kunstgeschiedenis in, maar je kan ook nog aan den lijve ondervinden hoe de kunstenaar zelf zijn ontdekkingstocht uitdiepte en wat dat aan materiaal en aan kennis opleverde, waarmee hij zijn geheel eigen stempel drukte op het werk. In deze tien weken gaan we met de surrealisten Max Ernst en Leonora Carrington in zee.

Max Ernst maakte veel gebruik van de frottage techniek. Het is toch bijzonder als je je hele leven vaker iets doet en niet weet dat het zo heet. Met de kinderen is het altijd een groot feest om verschillende structuren te ontdekken. Dat doe je niet anders dan een papier tegen een boomstam of de muur te houden en het af te wrijven met een potlood of met houtskool. Het papier moet goed zijn, niet te dik  en niet te dun. Ze gaan daarbij met tweeën aan de slag en wrijven alles af wat ze tegen komen. De poten van de stoel blijken te glad, de muur geeft gave pikkeltjes, de boom geeft mooi ribbelwerk, het hek vormt vierkanten op het papier, zelfs de stoeptegels geven een mooie ruige achtergrond en bakstenen blijken helemaal dankbare objecten te zijn. Ik laat ze altijd vrij uitwaaieren en vraag om te onthouden wat welk effect geeft. Afwrijven doen ze om de beurt. Na elke ontdekking komen ze wild enthousiast hun buit laten zien. Daarna gaan we er in tekenen en maken gekke figuurtjes en poppetjes erin en zo komt hun eigen wereld tot leven

Het heet frotteren. Dat kregen we mee. De bonte verzameling objecten van vorig jaar, waar we uit konden peuren bij de materiekunst, kwam nu ook te pas. Ringen, ijzeren veren, planken, schors, patronen op allerlei gebruiksvoorwerpen zoals mooie peper en zoutvaten en onderzetters, stukken gaas, stukken plastic, netjes van plastic, elastiek, touw, je kon het zo gek niet bedenken of je kan er mee aan de slag. Eerst maar eens doen en zien wat het opleverde. Met potlood, houtskool, grafiet, conté gaf hetzelfde object ook weer andere effecten, dus er waren tal van mogelijkheden. Al gauw ontstonden er beelden in het lijnenspel, vogels, landschappen, bloemen, een skyline van een stad. Daarna waren er mensen bij die toch wat kleur wilden brengen in het geheel en met pastel hier en daar een toets aanbrachten. Eigenlijk werden we, net als de kinderen op school, steeds enthousiaster over het effect, dat het opleverde. Omdat we met vijf vrouwen en een man sterk waren haalden we bij anderen de knowhow van sommige effecten. Dat houtskool wel afwreef op grove producten en grafiet op de fijne, maar conté een versterkend effect gaf door het intense diepe zwart.

Er was een groot blok met papier en ze slonk zienderogend. Twee en een half uur flink aan de slag met elkaar, ondertussen dronken de ogen de verschillende resultaten en bleven de handen maar doorgaan, terwijl we opgewonden het experimenteren tot grote hoogte opvoerden. Het kon niet gekker, alles was mogelijk. Dat vrije handelen dat een kind zo eigen is, van alle remmen los. Frank en vrij je te mogen laten gaan in de wetenschap dat alles mag en niets moet, met mogelijkheden die met elkaar nog eens vervijfvoudigen omdat ieder altijd zijn eigen weg volgt. De heerlijkheid van een proces doorwrochten en eigen maken en daarmee het eigen stempel te kunnen zetten op het geleverde werk is de meerwaarde van deze avonden.

Frottage dus, met de kinderen wordt het ‘Kom jongens we gaan lekker frotten’. De vreugde van het doen en het ontdekken, de opgewonden snoetjes, de glimogen, dát kind in ons ging los. Het is de meerwaarde van het experiment, of je nu jong of oud bent.