Gisteren kwam er op facebook een film langszij, die ik ademloos heb bekeken. Het was een uitgebreide inkijk in het leven en werken van Lita Cabellut. Portretkunstenaar. Als men naar haar kijkt, kan het niet anders of ze raakt je. Het is haar sprankelende uitstraling, die bevlogenheid en passie uitstraalt. Het is haar werk, dat raakt aan de kracht en de doorleefde verbeelding. Het is haar innerlijke schoonheid, die achter iedere verfstreek zit en het is de wijde blik, die in haar magistrale doeken is terug te vinden.

https://www.npo.nl/close-up/19-03-2017/AT_2075638

Haar levensverhaal is onwaarschijnlijk en romantisch, omdat er een prachtige kentering heeft plaatsgevonden, die een bedelende Lita de kans gaf uit te groeien tot deze geëngageerde  vrouw, die wereldwijd beroemd is en wiens schilderijen als zoete broodjes over de toonbank gaan. Haar bestaan is geworteld in een zigeunerfamilie uit Aragon, waar haar moeder een bordeel had. Ze leefde voornamelijk op straat, tot een rijke Catalaanse familie haar onder hun hoede had genomen.

Als ze voor het eerst van haar leven oog in oog staat met de groten der aarde in het Prado in Madrid, Velasquez, Goya, Ribera en Rembrandt, wordt ze diep geraakt en het zorgt voor een keerpunt in haar leven. Ze is zo onder de indruk van de Nederlandse meesters dat ze besluit naar de Rietveld academie te gaan en daar leert ze de expressie toe te voegen aan haar basis, de techniek. Waar ze eerst vast zat in diezelfde techniek, weet ze zich los te maken door de experimentele kunst en weet ze, door te oefenen en te oefenen, het niet aflatende proces van telkens weer opnieuw, zich los te maken. Ze zegt letterlijk in deze documentaire: ‘Daar heb ik geleerd dat kunst Kungfu is. Repeteren, repeteren, repeteren tot je de meester wordt van jou kunnen en dan heb je vrijheid’.

Je kan niet anders dan bewondering krijgen voor deze vrouw, die met ziel en zaligheid op de meest uiteenlopende manieren de verf op de doeken brengt in grote losse streken, met grote kwasten, met roller, met spatel, met voegmes. Tot op de keper nauwkeurig krijgt vooral de beleving een podium. Het kan niet anders of die ene snaar, die diep van binnen zit, wordt los getrild door haar eigen individuele expressie van de emotie. ‘Erkennen dat de grootheid niet in jou zit, maar in het proces’, zegt ze bescheiden en hoe moeilijk het is om dat te blijven zien als de erkenning van de buitenwereld zich vertaalt in euforie, lyrische aanbidding en prijzen, die een ‘symbool van waarde’ worden.

Het grote worstelen, de strijd die het in jezelf oplevert om vooral dicht bij jezelf te blijven als de aanbidding tot grote hoogte stijgt, is de tol van die erkenning. Ze neemt ons in de documentaire mee terug naar het terrein van haar jeugd. Het plein en de nauwe straten van Barcelona, waar ze als een groep bedelende kinderen het de slachtoffers moeilijk maakte, maar als je in haar sprankelende ogen kijkt, terwijl ze dit verhaal vertelt, zie je onmiddellijk dat het kind in haar nog steeds aanwezig is, leeft en zingt boven alle zinnen uit.

Het plein waar de fontein staat en waar ze muntjes uit haalden bij het vallen van de avond noemt ze het plein der mogelijkheden. Even verderop, bij het zien van een groep schoolkinderen die neerstrijkt, met een lerares en hun goed gevulde boterhammen, is ze blij dat het beter gaat met de kinderen in het algemeen en het plein in het bijzonder, maar ze voelt de aanwezigheid van haar maatjes nog, zonder wiens steun ze het niet gered zou hebben.

Haar hele fijnzinnige manier van ervaren, doordrenkt met die grote gevoelsdiepte, maken haar tot deze vrouw, die je niet los kan zien van haar grootheid. Haar bescheiden afkomst en de bijbehorende overlevingsmythe kleurt de waarneming van haar leven. Ze leeft op de toppen van haar hart en daarom zal ze altijd zichzelf zijn. Vrij en los gemaakt. Een waarachtig mens!