Er valt veel voor te zeggen

‘In de ogen van anderen zie je jezelf’, zegt Sybrand van Dijk in de laatste aflevering van de verwondering waar hij in gesprek is met Annemiek Steentjes. Ze stelt hem een vraag over Lef en of dat een thema is in zijn leven, omdat Sybrand zowel in zijn opvattingen als in zijn uiterlijk volgens haar ‘Lef’ vertoont. Hij geeft aan dat het ‘je anders durven opstellen dan de anderen’ te maken heeft met het feit dat het van binnenuit zo moet zijn. Jezelf zijn. Uitdragen wat je denkt en gelooft was in zijn geval nogal een opgave. Van zichzelf moest hij, als tiener, worden wat iedereen van hem verwachtte. Huisje boompje beestje, met vrouw en kind. Maar diep van binnen zei een stem hem om dat niet te doen, om een eigen weg te vinden. Lef is, die eigen stem ruimte te geven, om die eigen weg te vinden ondanks dat het tegen alles wat ‘normaal’ gevonden wordt, indruist. Dat dus.

Als je als tiener dat onderscheid kan maken ben je al ver. Ik denk dat ik in mijn tienerjaren nauwelijks naar mijn innerlijke stem heb geluisterd. Ik heb smachtend bij het raam gezeten om naar de sterren te kijken en te zuchten over vermeend verloren liefdes die zelfs niet eens waren begonnen. In gezelschappen was ik immens onzeker over alles, mijn uiterlijk, mijn figuur, mijn haar, mijn puistjes. Tieners eigen natuurlijk, maar op die momenten was ik de enige op de hele wereld.

Sybrand is predikant en homoseksueel. De predikant in hem werd zeer gewaardeerd maar zijn geaardheid was moeilijker te accepteren binnen de kerkelijke wereld. Als dominee werd het door de kerkeraad aanvaard tot zijn partner ten tonele verscheen. Dat bracht een zichtbaar andere situatie met zich mee. Zelfs bij hemzelf is er die lichte aarzeling nog altijd om en plein air te zeggen dat het zijn partner is. Ergens is er altijd de neiging om in de pas te blijven lopen.

Ik begrijp het goed. Als je opvalt, moet je je veel meer verantwoorden of je zo opstellen dat je boven de kritische blikken staat, wat vaak als trots of hooghartig wordt bevonden. Het is een gave als je het van je af kan laten glijden en toch jezelf te blijven. Hij zegt poëtisch ‘Het blijft een raampje wat klappert. Wat nooit helemaal dicht gaat’. Zo’n eenvoudig beeld geeft precies de worsteling weer. De kiem ligt in zijn jeugd, bij zijn veel oudere ouders die nooit hun gevoel wisten te uiten.

Bij ons werd het gezegde ‘Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg’ veelvuldig gehanteerd. Geen kapsones maar meestappen met wat te doen gebruikelijk is. Helaas voor mij was ik een weerbarstig mens. In de pas lopen zoals de zes broers boven me is me nooit gelukt. Het was natuurlijk ook de beïnvloeding van de tijdsgeest. We droegen maxi-jurken en veel zwart. We wilden niet het pad van verliefd, verloofd, getrouwd op, maar samenwonen. Mijn vader mocht het niet weten. Mijn moeder hield wel van een tikje rebels. Het interieur moest ook vooral non-conform de norm zijn. Sinaasappelkistjes en een zee aan groene planten, veel kleine dieren, dat kon toen nog, zoals cavia en woestijnratten, een dwergkonijn. Boeken al waar je kijken kon. Anders, niet met de stroom mee, iets wat van binnen uit aan het werk was en soms nog.

Mooi als je al vroeg die eigen stem bewust hebt leren uitkristalliseren. Ik hoorde haar pas veel later, dat eigen kind in mij. Het leven niet langs het leien dakje maar wel diep van binnenuit. Er valt veel voor te zeggen.