Daar wordt een mens stil van

Gisteren viel alles wat er te doen viel figuurlijk en letterlijk in het water. Maar zonder schade moet ik er onmiddellijk aan toe voegen. Ik stond op het punt om naar dochterlief te gaan, had de sleutels al in mijn hand en stond te dubben tussen plu en jas, toen zoonlief belde. Hij wilde even met de kleine djongos langs komen. Gezellig. Autootjes van veilige grootte bij elkaar gezocht en wat leuke boekjes om kleinzoon te vermaken en tot het zo ver was, verder lezen in het boek van Murat Isik.

Nog een appje. Zoonlief liet weten dat het een uurtje later werd, want hij had de kleine in bad moeten doen vanwege een ongelukje. Ook goed. Af en toe keek ik uit het raam en toen viel me de ronkende rij auto’s op voor het huis. Een snelle speurtocht leerde dat de A2 was afgesloten in verband met werkzaamheden. Binnen de kortste keren stond alles vast en zoonlief kon zelfs niet binnendoor hier komen. Dankzij het feit dat hij zou komen, was me een hele middag fileleed bespaard gebleven wat zou zijn gebeurd als ik al op pad was geweest naar dochterlief. Nu had ik een heerlijke leesmiddag. Tel uw zegeningen.

Lief en ik hebben de knoop doorgehakt en ik ga definitief 31 augustus rijden. Dan worden de nachten eindelijk ook weer wat koeler in Verweggistan en de dagtemperatuur zal rond de dertig graden liggen. Dat opent perspectieven. Het betekent nog even extra genieten van de kinderen en kleinkinderen en hier en daar familie en vrienden tussendoor. Het hotel is geboekt en ligt aan de Donau in de buurt van Passau. Die afstand is goed te doen. Het vignet is besteld en alles kan worden afgevinkt. Ziezo, rust in de tent als de reis in kannen en kruiken is. Lief zal een lijstje van benodigdheden maken: Wat t-shirts, een broek, het andere scheerapparaat. Ik zal nog wat oude doeken bij elkaar sprokkelen, waar ik overheen kan schilderen. Ruimte zat in de auto. Dan rest nog alleen het pakken.

Gisteren heb ik de docu over de geïnterviewde vrouwen die als kind in de Jappenkampen hadden gezeten tijdens de tweede wereldoorlog op 2Doc teruggekeken met de titel ‘Als ik mijn ogen sluit’. De verhalen van de vrouwen en kinderen van destijds snijden regelrecht door de ziel, niet in de laatste plaats door de in het kamp gemaakte tekeningen van Miep Bakker en de animaties. Na aankomst in het naoorlogse Nederland was er voor hun verdriet geen ruimte en de vrouwen hebben dat diepe leed maar weggeduwd, om te vergeten, om het uit te bannen. Schrijnende verhalen door kinderogen gezien, aan den lijve ondervonden en derhalve des te ingrijpender.

De moeder van de interviewer had zelf in zo’n Jappenkamp gezeten en hij heeft er nooit naar gevraagd, maar hij realiseerde zich na haar overlijden, dat er nu nog mensen waren die het lijfelijk hebben ondervonden, die de sfeer konden schetsen, recht konden doen aan hoe ze geleden hadden. Dus is hij ze gaan bezoeken. Het rakelde veel op, de blikken in hun ogen vertelden meer dan woorden konden en toch zal het ook een ontlading zijn geweest, oogst het respect en sterkt het het begrip voor de zwijgende vrouwen van toen en nu.

Sommige vrouwen waren nog geneigd zich weg te cijferen. ‘Ach wat betekent het in het licht van het leed van de wereld op dit moment, al die vluchtelingen’. Als vrijheid wordt ontnomen is elk leed de moeite waard om gedeeld te worden. Dappere vrouwen die voor ons terug in de tijd wilden reizen om kenbaar te maken hoe het niet zou moeten zijn. Verzwegen verhalen, een leven lang woordeloos mee gedragen maar blijvend in de ziel gegrift en nu eindelijk bevrijd. Daar wordt een mens stil van.