Zo’n heldere kijk op het geheel

Wat een intrigerend verhaal ben ik nu toch aan het lezen. De Moeders van Mahipar voert onder andere terug naar Afghanistan, dat land waar alle betekenis onder een sluier verborgen wordt gehouden, tenminste in mijn beleving. We horen over de meest vreselijke dingen die daar plaats vinden. Er zijn ingrijpende documentaires gemaakt. De onderdrukking van vrouwen en meisjes is ons uit de doeken gedaan. De cultuur en de schoonheid van het land zijn ondergesneeuwd in al diee ellende. Ik speur in mijn verleden naar het vriendje van zoonlief met dezelfde naam, de gastvrije familie waar ik altijd moest aanschuiven aan tafel om gezamelijk de maaltijd te gebruiken als ik zoonlief op kwam halen na een speelmiddag. Later verhuisden ze naar Engeland. Ik denk aan de kleding die ik kreeg voor de verkleedkist van school. Prachtige traditionele kostuums, broek en tuniek. Ze waren niet langer bruikbaar. Nog golven de zoetgevooisde klanken van het Farsi door me heen, dat ik ook al kende van de vader van zoonlief en waardoor alles klonk als een gedicht van Hafez.

Ik lees de tocht van de hoofdpersoon en de vlucht voor haar man, aan wie ze was uitgehuwelijkt tegen haar zin en begrijp maar al te goed wat verleden kan betekenen in een mensenleven en hoe moeilijk het is om er een voorstelling van te maken als je de situatie zelf niet hebt gekend.

Vanmiddag storten we ons ook op een stukje verleden. Mijn verleden. Eigenlijk is elk leven een lange reis naar het heden, goed beschouwd. En alleen die mensen waar je mee bent opgegroeid, vrienden en familie, hebben er weet van. De anderen in je omgeving kunnen alleen maar het ene plaatje op het andere plakken en zo een beeld vormen. Nooit zo bewust bij stil gestaan, dan na het lezen van dit boek. ‘Ieder huisje heeft zijn kruisje’ zei men vroeger en dat was nou eenmaal zo. Geen leven beweegt zich vlekkeloos door de tijd. Het zijn bergen en dalen en ieder krijgt zijn deel.

In het boek zijn het geforceerde dalen. De ellende waar mensen in gestort worden als de hang naar macht de overhand krijgt en het een heel volk treft. In die zin heeft Nederland in ons tijdsbestek nauwelijks te klagen gehad.

Na de vragen van zoonlief vorig jaar waardoor ik ben begonnen met het graven in het verleden om alles zo waarheidsgetrouw als mogelijk is, op te schrijven, ontdekte ik dat het toch mijn eigen ingekleurde verhaal werd. Gevoel en mening liepen er doorheen als een rode draad. Iets objectief ervaren is onmogelijk.

Het boek maakt dit allemaal los, juist omdat er zoveel geheim wordt gehouden en verhuld, uit angst voor wat het los zal maken bij de jongere generatie die hier zo’n ander leven hebben gekend, maar ook uit angst voor de lange arm van het ontvluchte land. Wat zwaar om in angst te moeten leven. Er valt nog veel over te peinzen.

Gisterenochtend was ik keurig op tijd voor het longfunctie-onderzoek. De vrolijke vrouw die me kwam halen bleek een gezellige babbelaar. Ze was min of meer een ervaringsdeskundige met haar eigen astma. Het puffen ging niet heel fantastisch en we raakten aan de praat over het inhaleren van de pufjes en de tijdverdeling ervan. Het bleek dat een en ander was verzand in de routine van de steeds weer terugkerende gebeurtenis, gedachteloos, het hoorde bij de rituelen, waarbij er zomaar wat aannames waren ontstaan, die ze ontzenuwde. Ze heeft nauwelijks geweten, denk ik, hoezeer ik daarmee geholpen was. Ik weet nu wat me te doen staat en kan dan bekijken of een en ander zal verbeteren. Altijd fijn, zo’n heldere kijk op het geheel.