Gemis in vorm gegoten

Zomergasten gaat weer in de herhaling. In een week delen ervan terug zien levert mij meer rendement op dankzij de concentratie die er dan is. Gisteren was Nazmiye Oral te gast. Zo strikt Inez Weski buiten haar privéleven bleef, zo diep ging zij erin. Mooi om te zien dat het dan geen sensatie brengt, maar dat het even puur en ontroerend blijft.

Vanmorgen keek ik de hele documentaire van Phone of the Wind terug. Itaru Sasaki plaatste de witte telefooncel met de zwarte telefoon op een heuvel in zijn tuin in Otsuchi om te praten met een overleden neef. Sinds de aardbeving en de tsunami van 2011 in Tohoku hebben veel mensen de weg gevonden naar de kleine telefooncel.  Ze praten tegen hun overleden of zoekgeraakte familieleden of zijn stil en denken aan ze, voelen zich verbonden. Sommige hebben hun hele gezin verloren en putten moed uit een kort gesprek met deze, niet aangesloten, telefoon. Letterlijk een houvast wordt die kleine zwarte hoorn, waar het genadeloos stil blijft en die toch zoveel oplevert, omdat het de ziel opent. Het is ontroerend om te zien hoe die telefooncel de seizoenen trotseert en geduldig aanhoort wat haar bezoekers meegeven aan de wind. De laatste scène volgt een gezin met drie kinderen en hun moeder. Thuis spreken ze zelden over hun vermiste vader. Als dochter de deur doorgaat en de telefoon oppakt, verbreekt ze het jarenlange zwijgen. Daarna konden ze als familie samen huilen en praten over het verlies, de lege plek, de beloften die nooit meer ingewisseld zijn. Deze speciale plek werd de sleutel naar de deur van diep weggestopte gevoelens.

Wat een mooi symbool is het geworden. Niet in de laatste plaats door de koperen bel die in de boog hangt voor de cel. Het sonore geluid in de wind versterkt de verbondenheid en brengt rust. Het uitzicht op de nu zo stille zee eveneens.

Na de docu blijft het lang stil in mijn hoofd. Troostrijke plekken, we zijn ertoe geneigd. Vanmorgen toen ik mijn ogen open deed na een goede lange nachtrust en een wonderlijke droom, kleurde de hemel vuriger dan ooit in een belofte aan water in de sloot vanavond. Daar hoop ik nét zo vurig op om de komende beloofde hittegolf te compenseren. De vroege ochtend is mijn ‘memento  mori’ voor velen die met mij meegelopen hebben en er niet meer zijn. Ze zijn er, in mij, maar geruststellend genoeg ook in het al. De tuin is eveneens zo’n plek. Bij elke bloeiende bloem houdt mijn moeder mijn hand vast. Dankzij de papavers, de forsythia en de bloeiende perenboom in haar schamele stadstuin, waar de was boven wapperde dat het een lieve lust was. Op balkon en in de tuin haalt de was niet meer het zicht weg van de schoonheid, omdat daar haar betekenis te voelen en te vinden is.

Zo is het kaarsje opsteken losgeweekt van de kerkelijke riten en een eigen ritueel geworden. Een vlammende gedachte aan de geliefden en speciale warmte voor de lege plekken. Het werkte derhalve niet, toen we in een kleine kerk van een Portugees dorp een led-waxinelichtje mochten ‘opsteken’ voor een luttel bedrag. Zo’n knipperend kunstlichtje heeft niets meer te maken met het staren in een flakkerende kaars, die daarmee de gedachte leidt.

De meerwaarde van ‘The Phone in the Wind’ is dat ze uitkijkt over de zee, die nog steeds vele vermisten herbergt en het feit dat je in alle beslotenheid je ziel en zaligheid kan uitspreken in alle emoties die er zijn. Met heftigheid, of stomgeslagen, maar wezenlijk.  Gemis in vorm gegoten.