Een die beklijft en levend blijft

Het is de week van de vroege ochtenden. Dat wil zeggen, vroeg wakker ben ik altijd, maar er zit een verschil tussen vroeg klaar voor vertrek of een ochtend langzaamaan. Het laatste heeft mijn voorkeur in het op adem komen, maar voor de eerste is ook wat te zeggen, omdat een dag twee keer zo lang wordt. Tegelijkertijd is dat tevens mijn valkuil, want de neiging is er om die dan volledig te benutten.

Gisterochtend was er een vergadering voor het blad met mijn verhalen voor de jeugd. Het thema is, zoals altijd rond bevrijdingsdag, de oorlog, in dit geval specifiek 75 jaar bevrijding en de hoofdrol zal weggelegd zijn voor de oorlogskinderen. Hoe hebben ze geleefd, wat waren hun doelen, hoe verschilde het leven van toen met het leven van nu, projecten voor scholen met deze en subthema’s. Heerlijk om over te brainstormen en de diverse verhalen te horen, die er in omloop zijn over de twee dorpen van vroeger, waaruit de huidige gemeenschap is ontstaan. Jutphaas en Vreeswijk.

De meeste van die verhalen zijn overleveringen. Herinneringen, die geboekstaafd zijn. Of alles werkelijk zo gebeurd is, is niet snel met zekerheid vast te stellen. Sommige van die herinneringen zijn zo mooi en ontroerend, dat ze, hoe dan ook, een bijdrage zullen leveren aan het voorstellingsvermogen, dat we willen krijgen over de oorlog.

Al die verhalen die ik gisteren hoorde, nemen hun plaats van belangrijkheid in in mijn hoofd, zweven door elkaar, lijnen scherp uit en vervagen weer. Dwars er doorheen golft de film van afgelopen zondag: ‘For Sama’ en het Syrische meisje Bana Al-Abed door haar imponerend verslag van haar beleving in het boek ‘Hallo wereld’. Het is een grabbelton aan beelden. Zo werkt dat in het brein van deze verhalenverteller.

Door een van de verhalen komt ook het sprookje van de zeven geitjes naar boven. De jongste geit, die zich verstopte in Grootvaders klok, als de wolf met een sluwe list het huis binnen was gelaten toen moeder weg was voor een boodschap. Dat kleine geitje zat zo goed verstopt, dat het als enige niet door de wolf werd verslonden. ‘Wie niet sterk is moet slim zijn’ en’ klein, maar dapper’ zijn beide van toepassing.

In de groep hebben we hetzelfde thema gebruikt om een grote staande klok te maken, waar de kinderen echt in pasten. Daar was een gote koelkastdoos voor nodig en een ingenieus klokkenspel in een kleinere doos erboven op. Alles werd opgeschilderd, er kwam een slinger in en een ‘echte’ ruit, karton met cellofaan bespannen, als deur. Er ontstond een levendige theaterhoek en de kinderen speelden ermee tot de klok, na zes weken, letterlijk uit elkaar viel. Het geitje was niet nodig, want dat waren ze zelf. Alleen al met het woord grootvader uitleggen hadden we plezier. We telden achteruit tot bet-, bet-, bet-, bet-, bet-, bet-, bet-, bet-overgrootvader, terwijl we in de tijdlijn boven de kring steeds zo’n 25 jaar terug  aanwezen. Het werd een heerlijke happening.

Voorbeeld van een groot projectwerk

Ik bedoel maar, zelfs in tijden van oorlog valt er te referen aan de wereld om ons heen of objecten en verhalen van lang geleden. Het zal nog een tijd blijven gisten, daarboven en dan rolt er weer wat uit. Bana heb ik nodig om de link te leggen tussen heden en verleden. ‘For Sama’ blijft het beeld in eigen hoofd. maar daardoor wil ik benadrukken dat kinderen altijd blijven spelen, hoe angstig de situatie ook zal zijn. Niets haalt het spel uit het kind. En vooral het belang van  de kracht van het kleine geitje, dat met een list aan de barre werkelijkheid wist te ontsnappen. Herineringen, aangedikt of niet, zijn er om te delen en om er een nieuwe werkelijkheid mee te creëren. Een die beklijft en levend blijft.