Het schrijnt

Nog nooit heb ik een bioscoopzaal zo stil horen zijn als gisterenmiddag. Er klonk geen gekraak, geen malende kaken, geen geslurp of theeglazen die omvielen. Iedereen zat ademloos middenin het strijdgewoel van Aleppo bij de film ‘For Sama’. Ik denk aan de holocaust en de woorden ‘Wir haben es nicht gewusst’. Toen werd een heel volk verjaagd en ontelbaren vermoord en hier, onder de ogen van de Westerse wereld, daalde het Armageddon in volle hevigheid neer. Er is over gelezen, er zijn beelden van op televisie, maar hier in die indringende, oorverdovende stilte, horen we de bommen en granaten inslaan, zien we welke directe gevolgen dat heeft op onschuldige burgerslachtoffers, sterven kinderen onder de handen van artsen en zien we hartverscheurende taferelen van kinderen die zien hoe hun broertje, een neef sterft. Het immense verdriet daarbij. Een moeder die, hartverscheurend, haar dode kind opneemt en met zich meedraagt naar huis.

In het boek ‘Hallo Wereld’van de zevenjarige Bana Alabed staat voorin een uitspraak van Anne Frank: ‘Hoop doet leven, maakt ons weer moedig en maakt ons weer sterk’. Hoop spreekt uit de ontluikende liefde, uit de kleine tuin met oleander, kamperfoelie en roos, uit de bezegeling van de liefde met de komst van de kleine Sama. Daar begint ook de angst. Hoop en angst wisselen elkaar af. Wurgend soms, als dood verandert in een rood fluïdum over alles heen, leeggesijpeld, weggestroomd.

De man naast me wil aan het eind een gesprek beginnen, maar met een dichtgeschroefde keel wil ik alleen zijn, uitwaaien in de wind, bij de zojuist opgedane ervaring blijven, gedachten vorm geven, woorden vinden. Wat maakt dat men tot een dergelijke verwoesting overgaat. Wat drijft mensen ertoe om stand te houden in die belegerde stad. Je niet gewonnen geven krijgt zoveel meer betekenis na het zien van deze film. Wat een keuze is, blijkt ook de kracht om door te gaan met handelen in die in het geheim opgezette ziekenhuizen, die uiteindelijk geen van allen veilig blijken te zijn, maar zelfs doelwit worden. Er is een man die na het zoveelste kind dat in zijn armen sterft vertwijfeld uitroept, ‘Zij hebben dit niet verdiend’. Kinderen die in bomkraters duiken, die een oude bus opschilderen met geel en oranje en schoolbusje spelen in het uitgebrande karkas, omdat een kind te allen tijde het gezicht is van de hoop.

Schrijnend is het beeld van een wereldstad die totaal verwoest is en verlaten, als het laatste pièce de resistance is gebroken en de overgebleven groep van het burgerverzet  gedwongen wordt om te vertrekken.

Bana draagt haar boek op aan alle kinderen die lijden in een oorlog. ‘Jullie zijn niet alleen’, zegt ze, want het ‘in de steek gelaten voelen’ drukte een stempel op haar beleving en was een van de redenen voor het boek. Dat gevoel hield ook ik over aan deze ontmoeting. Ze zijn in de steek gelaten. Het schrijnt.