Liefde

‘Wanneer is liefde op zijn waarst. Als hij begint of als hij eindigt? Wat een mooie gedachte werpt Filosofe Stine Jensen naar me toe, vanuit een Driegesprek met de acteurs en regisseurs Leopold Witte en Geert Lageveen in de nieuwe  Zin van deze maand.  Ze merkte het op vanuit haar essay over haar eigen eerste liefde, die haar iedere dag brieven zond en die zij beantwoordde met post its. Ze noemt de liefde een handeltje in aandacht. In dit specifieke geval miste ze het pas toen de brieven niet meer kwamen. Dan vallen alle puzzelstukken haarfijn in elkaar en komt het besef van hun betekenis ten volle.

Voor mij geldt, dat liefde ‘op z’n waarst’ is als ie van twee kanten komt. Het gevoel voor elkaar dat daadwerkelijk op een zelfde hoogte staat. Ik kan het weten, want ik mis een dergelijke liefde al heel lang in mijn leven waar het de relatie betreft. Aan de andere kant zijn er daardoor zoveel nieuwe vormen van liefde bijgekomen. Het hechte stramien dat geweven is door de jaren heen met de kinderen is zo voedzaam en een ware groeibodem voor oprechte liefde. De zorg voor elkaar, even het kattebelletje, dat er aan je gedacht wordt en vice versa en weten dat je te allen tijde het leven kan delen met elkaar. Ik ben de moeder en zij de kinderen, maar de scheidslijn verdwijnt en dan worden we liefhebbende partners.

De kostbare liefde van de vriendschap is voor de vrouw in mij van belang. Het weten op een zelfde level te zitten, met interesses die in elkaar haken en nieuwe inzichten brengen. Genegenheid en aandacht als iets moeizamer gaat in een periode met daarbij de ondersteuning van een goed gesprek, dat diepgang heeft. Een kleine attentie of genegenheid die zomaar, plotseling, naar je wordt opgestuurd, ongevraagd, maar die laat weten dat er aan je gedacht wordt. Hoe ontroerend. Dat laatste gebeurde me van de week. Een mooi en zorgvuldig ingepakt pakketje in de brievenbus, een boek met een bijzonder lieve wens voor mij. Dat diepe gevoel dat het opriep, ook al zien we elkaar nauwelijks. Dat zijn de ware hartsvriendinnen.

Die vriendenliefde is me intens dierbaar geworden.  Zo is er ook zussenliefde. Vanuit het niets een zus die belt, even horen hoe het met ‘mijn zussie’  gaat. Alle vier hebben we die aandacht voor elkaar, de behoefte om er met z’n vieren op uit te trekken, het leven te delen, gedachten uit te wisselen. Er zijn nog veel meer broers, waar we ook genegenheid voor voelen, maar de band met ons vrouwen is heel sterk geworden de laatste jaren.

Aan de andere kant is het waar, wat Stine noemt. Liefde moet wel gevoed worden. De toebedeelde aandacht vraagt om de antwoorden. Niet dat dát de intentie is waarom gevraagd wordt, maar zo wordt liefde nu eenmaal gevoed. Weten dat het van twee kanten komt. Zo ontwikkelt ze zich, tegen de klippen op, tegen de moeilijkheden in. Liefde is voor mijn gevoel op zijn sterkst, als ze groeit. Juist als we in staat zijn door alle moeilijkheden heen, als het tij aan het tanen is, de energie minder, de beren op de weg te zien zijn. Ze is op z’n sterkst als het onvoorwaardelijk is. Niet overgaat of eindigt. Dát is in mijn leven ook de kracht van de vriendenliefde en de zussenliefde. Er kan nog zoveel gebeuren, we kunnen het nog zo oneens zijn met elkaar, maar dat staat de liefde die we voor elkaar voelen niet in de weg. Het vertrouwen en het respect, de warmte en het klankbord.

‘Liefde is op zijn waarst als je het mist’, was misschien al voldoende stelling geweest. Want liefde, onvoorwaardelijke liefde, blijft van een ander houden, hoeveel butsen ze ook soms op kan lopen. Er is wel een eindigheid aan. Op het moment dat ze verguisd wordt en slechts van een kant komt. Als de echo niet meer terugkaatst, maar over de heuvels verdwijnt. Dan wordt liefde verlangen en alleen zijn eenzaamheid.