In de beweging van de gedachte zelf

In het blad Filosofie uit mei 2016 stond een artikel van de hand van Paul van Tongeren, die het wandelende leven van Nietzsche uit de doeken doet. Hij resumeert dat Nietzsches boeken ‘wandelend’ geschreven zijn. Een stelling die op te maken valt uit de quotes van Nietzsche zelf. Ik maak al ‘eeuwenlang’ voor mijn gevoel, gebruik van dat wandelen om de geest te scherpen, als ik in gesprek wil met iemand.

Vraagstukken waarbij ik een overweging moet maken of waarbij ik een nadere beschouwing in samenspraak met een vriendin nodig vindt, worden al wandelend opgelost. Het Hoogtepunt was de wandeling met een vriendin in een hectische periode, die we begonnen en zwijgend hebben gelopen. Samen en toch alleen met de gedachte. De aanwezigheid tekent zich uit. Wordt een belangrijk element. Je mag er zijn zonder woorden, zonder onderbreking, zonder afleidende ideeën. Wandelen zonder woorden versterkt de vriendschap. Het vertrouwen elkaar te weten, niets anders dan dat.

Met diezelfde vriendin heb ik lange wandelingen gemaakt, terwijl de gedachte ruim baan kreeg en we haar lieten uitrollen in woorden. Voor mij betekent het wandelen een manier om de aandacht bij het woord te houden, de formules helder voor de bril te hebben, woorden indringender te laten binnenkomen in de troostende nabijheid van de schoonheid der natuur. Het is wel fijn als er dientengevolge een stukje ongerept of gerept natuurschoon in de buurt is. Het landgoed Amelisweerd en Rhijnauwen zijn zo voor de hand liggende gebieden. Grillig wandelpad langs de Kromme Rijn, weiland, bos en lucht ineen. Manier van uitstek om de gedachten te laten vliegen, in te dammen en te verwerken. Ook alleen  loop ik er graag daar en bij Soesterduinen, landgoed Houdringe, de bossen bij Driebergen.

Een andere manier voor mij om gestalte te geven aan wat diep van binnen leeft is de zee. Mijn verlangen, lopen en praten tegelijk, zijn daarbij een belemmering. Ik kan het niet beide. Dus wandelen we, zus en ik, en denken en mijmeren. Geven woorden mee aan het tij.  Ze worden opgepikt door een meeuw in de lucht, de steltlopers aan de vloedlijn en ondertussen beuken de oplossingen zich vrij. Door de zeelucht, de golfslag, het vloeiende kleurenpalet. De piekeraars worden schoon geblazen, stekebeten meegenomen, en de zinnen in het hoofd worden verdichtsels, alsof het zilte zuivert als het zout van de Dode Zee en puurheid levert.

Het heeft voor mij niet alleen te maken met de beweging van het lichaam, waar Nietschze aan hecht, maar vooral ook met de innerlijke stilte. Letterlijk de ruimte om bij het hoofd te blijven, waarbij je de juiste waarde kan geven aan datgene wat omhoog borrelt. Soms snellen de gedachten vooruit en razen de vingers over het toetsenbord, terwijl ik achteraf pas begrijp wat is geschreven en welke betekenis het heeft voor mij of voor een ander. Dan zijn gedachten me een aantal stappen voor, ontstegen zelfs. Hetzelfde gebeurde bij de kostbare woordeloze wandeling met vriendin. Intens werd alles om ons heen. Mijn opmerkingsgave verdubbelde, ik zag elke beweging en elke verandering die optrad. Daar ontstaat poëzie.

Ik verlang naar mijn eigen stilteplek, waar ik al gras maaiend, onkruid wiedend, bomen snoeiend, de woorden kan vangen of laten vallen met eenzelfde snelheid als het in me opkomt. Ze is even niet onder handbereik. De hoogste tijd om met vriendin op pad te gaan, woordeloos of filosoferend, om gedachten te verhelderen als bergkristal en er weer nieuwe aan te kunnen knopen. Niet het wandelen is voor mij hoofdzaak, maar het creëren van mogelijkheden in de beweging van de gedachte zelf