Er valt wonderlijk garen te spinnen, dit jaar

Het boek ligt in de aanslag om uitgelezen te worden. De dikke bril, ‘Annie M. G. Schmidt’ sterkte, ligt er schuin op en vergroot de letters zo, dat ik vanaf deze positie kan lezen wat er staat. IJsland. Als ik mijn vriendinnen moet geloven, die zo gelukkig zijn geweest om daar al voet aan wal te zetten, mist men wat qua natuurschoon, als je er niet bent geweest. Er zijn meerdere plekken waar ik graag nog naar toe wil. Noorwegen, Finland, Ierland, Schotland, het ruige werk. Wandelen zal beperkt mogelijk zijn, maar natuurschoon met open ogen ontvangen is haalbare kaart, hoe slecht de conditie ook is.

Dan staat er nog Toscane en Rome op de lijst en de Wijze woont in Hongarije in een prachtig ruig gebied. Zijn huis grenst aan steppen en heuvels. Het vraagt om korte, maar intense bezoeken. Ik overwin er mijn angst mee om alleen op pad te gaan. Schrijven is een behoefte, reizen verruimt mijn horizon letterlijk en figuurlijk, en voedt. Ik kan tussen alle vakanties door op pad. Het geeft stof tot nadenken en daarmee vergroot het mijn wereld. In het boek stond het zo prachtig: ‘Hier kun je goed wonen als je van de eenzaamheid houdt. Op een kleinere plek lijkt het leven soms groter.’

Het boek heet: Zomerlicht, en dan komt de nacht van Jón Kalman Stefánsson. Ik moest erg wennen. Struikelde over de lastige IJslandse namen, de plompverloren informatie aan het begin van het boek, sommig scènes, die niet bij mijn eigen beleving pasten. Het duurde dan ook even eer ik alle irritaties over boord kon gooien en in staat was te ontvangen. Juweeltjes van zinnen er tussen door. Parels, die de opmerkingsgave van de schrijver omtrent het kleine leven tonen. De stille kracht van een meesterwerk. Heel traag, als het leven in het dorp zelf, ontspinnen zich de contouren van de karakters van haar inwoners. Subtiel worden de eigenschappen erin gevlochten, verfijnd vallen de individuele persoonlijkheden op hun plek. Het raakt in een versnelling en ik wil nu weten wat er nog staat te gebeuren, nu iedereen vertrouwd is geworden in hun eigenheid en met hun eigenaardigheden.

Ik was op het verkeerde been gezet, door een waardeoordeel die haaks op mijn beleving van nu stond. Onbevangenheid is de noodzaak om aan een boek te beginnen. Recensies mijd ik angstvallig om maar niet mee gezogen te worden in het dwaalspoor van een ander. Ieder karakter heeft recht op een eigen beoordeling. De invulling van de dagen in dat kleine IJslandse dorp, met haar lange, oneindige winteravonden, de stroperige gang door de verlatenheid, tekenen vooral het alleenzame bestaan. Samen eenzaam, hoeveel mensen kunnen dat wel niet. Het zijn de zwijgzame uren van de vorige generaties samen in de jaren vijftig, het zijn de gesloten uren van naast elkaar, nu in deze mediahause. Het is dat harde knoestige leven en het laven aan de basale behoeften, die zorgen voor muren van ontoegankelijkheid en het vraagt om de empathie van de lezer om dat stugge kleine leven te kunnen omarmen.

Hongarije

Het is gelukt. Ze zitten in mijn hart, die dorpsbewoners, stuk voor stuk. Ze zijn wonderlijker dan ik ze kan verzinnen en tegelijkertijd niet anders dan welke kleine gemeenschap ook. Dorp in de stad, dorp op het platteland, het maakt allemaal niet uit. Dat herkenbare kleinsteedse karakter, dat een samenleving toegeschoven krijgt als men te veel tijd over heeft en op elkaars lip zit. Broeierig ontsnapt men aan de verveling en de manier waarop maakt het boek.

IJsland dus of elk willekeurig dorp waar dan ook, maar dan van binnenuit beleven, één worden met haar bewoners. Is dat haalbare kaart. Klein beginnen, dat is zeker. Er valt wonderlijk garen te spinnen, dit jaar.