Een eeuwig literair leven

Ik ben de literaire autobiografie aan het lezen van Renate Dorrestein. Ze is alweer een paar weken dood en begraven en als ik daar niet over nadenk, dan leeft ze op alle fronten voort. Ik zag haar immers nooit, ik las haar. En lees haar en dat is de reden dat ze literair niet kan sterven. Zodra je haar omvangrijke oeuvre hebt gelezen, kan je weer opnieuw beginnen. Het verveelt nooit omdat het niet verbleekt. Schrijvers die na aan het hart liggen, hebben die gave. Passages, voorvallen, zinnen die het hart raken, woorden die rechtstreeks binnen komen en tot gemeengoed gaan behoren, stukjes Dorrestein die deel zijn uit gaan maken van de persoonlijkheid. Zoals Annie M.G. Schmidt, Vasalis, Vestdijk, Carry van Bruggen, Hugo Claus, Slauerhoff, Saint-Exupery, Lobel, Vogels, Daehl, Carrol, die allemaal een woord, een gedachte, een overpeinzing, een filosofie hebben achtergelaten op het brede pad der literatuur, dat ik bewandelde. Ze vullen hart en hoofd en zo het leven.

Wat een weergaloos afscheid om niet een nieuwe roman te schrijven, maar ons een terugblik op die kostbare kleinoden te geven, die er voor gezorgd hebben dat Dorrestein schreef. De voeding bij uitstek. Ze maakt ons, zoals ze het zelf zegt’, bondgenoot. Quoot: ‘De lezer is de bondgenoot van de schrijver’ In essentie komt het er op neer, dat ze elkaar meer dan nodig hebben. Ze haalt in het essay A.F.TH van der Heiden aan, die ooit gezegd heeft: ‘Elk boek is au fond een doos vol dode woorden – totdat een lezer zich bereid toont ze met zijn ogen tot leven te wekken.’

Mijn ogen zijn verwend in de loop der  jaren. Ze hebben al zo vaak het licht mogen aanschouwen van weer een nieuw verhaal, weer een nieuwe ervaring. Dat het toch steeds maar weer mogelijk blijkt om jezelf te verheffen door veel te beleven met relatief  weinig middelen. Je hoeft er niet voor te reizen, je hoeft er geen college voor te volgen, je hoeft er niet zelf voor aan de slag te gaan. Het enige dat telt, is het nieuwe boek, de schrijver, waarover je hebt nagedacht, of een titel die je bij je haren het boek in  sleurt.

Er zijn heel wat motieven te vinden, maar bovenaan staat de beleving. Het meest kostbare wat ik bezit zijn niet de boeken zelf in de wandkasten hier in dit huis, maar de beleving die ik er uitgefilterd heb en me eigen heb gemaakt of die al dat hele leven meelopen. Ze zijn een onderdeel van mijn vorming, van de persoon die ik nu ben. Zij hebben in een interval met het leven betekenis gekregen. Als ik alle boeken kwijt zou raken, dan nog heb ik de passages, de beelden, het weten achter alle deuren in het hoofd. Pas als ik dat vergeten zou, begint het grote verlies. Het hart kan stoppen, dan is het klaar, de longen kunnen het begeven en dan is het geworstel, maar als het hoofd roestig wordt en de scharnieren niet meer werken, herinneringen vervagen en verbleken of vergeten, wat dan? Stopt dementie of Alzheimer de lezer in de mens?

Renate heeft over haar grenzen heen haar leven in de dood, aan ons lezers, gegeven met deze mooie laatste doorkijk, de literaire autobiografie. Een vol en afgerond bestaan. Een eeuwig literair leven.